اسماعیل قلی نژاد - دانشجوی دکتری زراعت دانشگاه علوم و تحقیقات اهواز
عبداله حسن زاده - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان
امیر آیینه بند - عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز
ایرج برنوسی - عضو هیات علمی دانشگاه ارومیه

این آزمایش به منظور بررسی اثرهای تنش کمبود آب، مقادیر متفاوت نیتروژن و تراکم بوته بر کارایی اقتصادی و بیولوژیک مصرف آب، کارایی زراعی، کارایی مصرف نیتروژن آفتابگردان روغنی رقم ایرو فلور در سال 1386 در مزرعه تحقیقاتی ارومیه اجرا گردید . این تحقیق به صورت کرت های دو بارخرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود . فاکتور اصلی سه سطح آبیاری به ترتیب آبیاری پس از تخلیه 50، 70 و 90 درصد ظرفیت زراعی، فاکتور فرعی سه سطح نیتروژن یه صورت 100، 160 و 220 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و تراکم بوته به عنوان فاکتور فرعی فرعی دارای سه سطح تراکم 5/55، 6/66، و 8/33 بوته در متر مربع بودند . نتایج نشان داد که تاثیر تنش خشکی مقادیر نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد دانه و عملکردبیولوژیک معنی دار است . تنش خشکی شدید در مقایسه با تیمارآبیاری مطلوب باعث کاهش عملکرد دانه به میزان تق ریبی 44 درصد گردید . افزایش کاربرد نیتروژن موجب افزایش عملکرد دانه شد . واکنش عملکرد دانه نسبت به افزایش تراکم بوته مثبت بود . با کاهش فواصل آبیاری ، کارایی اقتصادی و بیولوژیک مصرف آب افزایش یافت ، به طوری که بیشترین کارایی اقتصادی و بیولوژیکی مصرف آب به ترتیب با میانگین 0/87 و 2/54 کیلوگرم بر متر مکعب به تیمار آبیاری مطلوب تعلق داشت . میانگین افزایش کارایی زراعی و کارایی مصرف نیتروژن در تیمار آبیاری مطلوب در مقایسه با تنش خشکی شدید به طور متوسط 10/7 و 19/47 کیلوگرم در هکتار بود. افزایش مصرف نیتروژن از 100 به 220 کیلوگرم در هکتار، کارایی زراعی و کارایی مصرف این عنصر را به ترتیب 6/75 و 8/89 کیلوگرم در هکتار کاهش داد . بیشترین درصد و عملکرد نیتروژن دانه به ترتیب به میزان 3/53 درصد و 144/8 کیلوگرم در هکتار به تنش خشکی شدید و آبیاری مطلوب تعلق داشت . واکنش این کارایی نس بت به افزایش تراکم بوته مثبت بود . نتایج به دست آمده نشان داد که در شرایط مختلف رطوبتی، جهت افزایش کارایی های مزبور لازم است حد بهینه میان مصرف نیتروژن و تراکم بوته با فراهمی آب در خاک را در نظر داشت.

آفتابگردان، تنش خشکی، نیتروژن، تراکم بوته، کارایی مصرف آب و کارآیی مصرف نیتروژن