محمد پاسبان - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
حمیدرضا ذبیحی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

آب به عنوان یکی از مهم ترین نهاده های تولید محصولات کشاورزی از اهمیت زیادی برخوردار است و گیاهان در مراحل مختلف رشدی خود پاسخ های متفاوتی به آب نشان می دهد. کمبود آب در انتهای فصل رشد گندم و تقارن آن با کشت های تابستانی ، اغلب با عث کم آبیاری در گندم می گردد که می تواند باعث کاهش شدید عملکرد گندم گردد . لذا به منظور بهینه سازی مصرف آب در این مراحل آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید . در این طرح تیمارهای قطع آبیاری در مراحل : R1: گلدهی و شیری شدن دانه و دانه بستن ؛ R2: شیری شدن دانه و دانه بستن ؛ R3: گلدهی و دانه بستن ؛ R4: گلدهی و شیری شدن دانه ؛ R5: دانه بستن ؛ R6: شیری شدن دانه؛ R7: گلدهی و R8: بدون قطع آبیاری (شاهد) در کرتهای اصلی و سه رقم گندم V: الموت؛ V2: ا MV17 ؛ V3: توس در کرتهای فرعی اجرا گردید . نتایج نشان داد که اثر تیمارهای قطع آبیاری بر عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه معنی دار بوده و عملکرد بیولوژیک در کلیه تیمارها (R1…R7) نسبت به تیمار شاهد، به ترتیب به میزان 62، 47، 39، 37، 22، 21، 29 درصد و عملکرد دانه نسبت به تیمارهای شاهد به ترتیب به میزان 57 ، 42، 34، 33، 21، 21، 21، درصد کاهش یافت . رقم گندم M.V.17 بالاترین عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه را به ترتیب به میزان 12374 و 3737 کیلوگرم در هکتار به خود اختصاص داد . بر این اساس حذف یک نوبت آبیاری در مرحله شیری شدن دانه یا سخت شدن دانه کمترین کاهش عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه را در پی داشت که این امر می تواند در برنامه ریزی جهت کاهش آب مصرفی در گندم مؤثر باشد.

گندم، عملکرد دانه، بیولوژیک و قطع آبیاری