قدسیه اکبری - مدرس گروه معارف اسلامی دانشکده ادبیات دانشگاه سیستان و بلوچستان
مرتضی حسینی شاهرودی - استادیار دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد

علیت نخستین اصل بدیهی حاکم بر اذهان بشری است که به مثابه پایه هر نوع معرفتی تلقی شده و بطلان ویا انکار آن -وحتیتفسیرهای متفاوتش- برآیندهای متعدد و موثری در معارف بشری به دنبال دارد.فلاسفه اسلامی معتقدند آدمی از بدو حیات وجود قانون علی میان پدیدهها و ضرورت رابطه علی ومعلولی - به عنوان لازمهاصل علیت- را میپذیرد. فیزیک کلاسیک نیز تا قرن نوزدهم آن را اصل بنیادی و تخلفناپذیر در علم قلمداد میکرد، تااینکه در قرنبیستم با کشف کوانتوم روابط قطعی و قابل پیشبینیبینی پدیدهها به عدم قطعیت مبدل گشت.هدف از نوشتار حاضر، تطبیق نظریات متفکر اسلامی معاصر، شهید مطهری و دیدگاه فیزیکدان جدید، ماکس پلانک در مسألهعلیت بوده و به روش توصیفی- تحلیلی بدین نتیجه میانجامد که علی رغم اختلاف حداکثری فیزیکدانان و متفکران اسلامی، این دودیدگاه قابل جمع و تلفیق میباشد.

مطهری، پلانک، علیت، ضرورت علی، عدم قطعیت