زهره فرجی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی دانشگاه گیلان
مجید وظیفه دوست - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه گیلان
علیرضا شکیبا - استادیار گروه سنجش از دور دانشگاه شهید بهشتی
عباس کاویانی - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)

تعیین اجزای بیلان آبی در مناطق خشک و نیمه خشک یکی از راهکارهای موثر در مدیریت منابع آب با توجه به شرایط کمبود آب است. در این میان مدلهای سطح زمین بروز شده با مشاهدات ماهوارهای به دلیل ارائه پارامترهای هیدرولوژیکی در مقیاس جهانی از اهمیت بالایی در مناطق فاقد آمار برخوردار می باشند. در تحقیق حاضر پس از ارزیابی خروجی های مدل GLDAS، به بررسی اجزای بیلان آب شامل بارش، تبخیر، رواناب سطحی و رطوبت خاک در پیکسل های منطبق با دو ایستگاه تبخیر سنجی در منطقه نیشابور واقع در استان خراسان رضوی در سال های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ پرداخته شد. بدین منظور ابتدا پارامترهای هواشناسی دما، رطوبت و بارش حاصل از مدل GLDAS با داده های ایستگاه های تبخیر سنجی مقایسه گردید. تبخیر تعرق که یکی از مهمترین اجزای بیلان آبی است به دلیل عدم وجود داده های لایسیمتری با استفاده از خروجی مدل های تجربی CRAE و فائو ۵۶ در شرایط غیر استاندارد مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که ضریب همبستگی بین متوسط ماهانه دما، بارش و رطوبت هوا برای ایستگاه چهارباغ به ترتیب برابر با 0/9845، 0/8913و 0/8565 و میزان همبستگی خروجی تبخیر- تعرق مدل GLDAS با مدل تجربی CRAE و فائو ۵۶ در شرایط غیر استاندارد به ترتیب برابر با 0/8012 و 0/6408 می باشد. همچنین اجزای سالانه بیلان آب شامل بارش، تبخیر، رواناب سطحی و رطوبت به طور متوسط به ترتیب برابر 121/975، 141/771، 2/23 و 22/028- میلیمتر می باشد. سطح بالاتر میزان تبخیر در مقایسه با بارش حاکی از منفی بودن بیلان آب در منطقه و افت سطح آبخوان در دشت به دلیل برداشت بیش از حد مجاز از آب های زیر زمینی می باشد.

سنجش از دور،تبخیر-تعرق پتانسیل، تبخیر-تعرق واقعی ،نیشابور، GLDAS، CRAE،FAO56