حسین نظم فر - استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی
ابراهیم بهشتی جاوید - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبیلی
محمدحسین فتحی - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبیلی

سیلاب از جمله مخاطرات محیطی میباشد که حاصل عملکرد متقابل عوامل اقلیمی و ژئومورفولوژیکی در یک منطقه است. در این مطالعه با هدف تعیین پهنه های سیلخیز و سیلگیر،حوضه رودخانه قوری چای (اردبیل) با استفاده از مدل فازی پهنه بندی شده است. جهت اجرای مدل در منطقه از داده های مختلفی همچون بارش، کاربری زمین، خصوصیات مورفولوژیک دامنه ها مثل تحدب و تعقر (profile curvature) همگرایی و واگرایی دامنه ها (plan curvature)، شیب دامنه ها، شاخص پوشش گیاهی (NDVI)، فاصله از رودخانه های اصلی و تراکم شبکه زهکشی استفاده شده است. از بین عملگرهای مختلف فازی، عملگر گاما با توان های 0/6، 0/8 و 0/9 انتخاب و پس از آماده سازی لایه ها و تعیین توابع عضویت ، اجرا شد. نتایج بدست آمده از سه مقدار مختلف گاما با استفاده از داده های سیلاب های رخ داده در منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت مشخص شد که گامای 0/7 بهترین نتیجه را در پهنه بندی مناطق سیل خیز و سیل گیر داشته است. با توجه به نقشه پهنه بندی سیل خیزی، پهنه های با خطر بسیار زیاد در بالا دست حوضه واقع گردیده اند، این سطوح اغلب شیب بالای 40 درصد، پوشش گیاهی کم تراکم، دامنه های واگرا با پروفیل محدب را تشکیل می دهند. در نقشه پهنه بندی خطر سیل گیری ، پهنه های با خطر بسیار زیاد در پایین دست حوضه قرار دارند. این مناطق اغلب نواحی کم شیب، سطوح همگرا با پروفیل مقعر، نواحی پست و حاشیه رودخانه ها را تشکیل می دهند.

سیل خیزی، سیلگیری، عملگر گاما، قوری چای، منطق فازی