سیدیعقوب سیدمعصومی - مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، مشگین شهر
حسین کربلائی خیاوی - مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، مشگین شهر

پنبه مهمترین و قدیمی ترین گیاه لیفی جهان، از جنس Gossypium می باشد(1). وجود این الیاف مصنوعی تا اندازه ای در صنایع نساجی جای پنبه را گرفتند ولی هنوز پنبه ارزش و مقام خود را حفظ کرده و مهمترین و پر مصرف ترین الیاف است، زیرا الیاف پنبه محکم تر از سایر الیاف است به خصوص در مقابل رطوبت بیشتر از سایر الیاف مقاومت دارد و طول و عرض پارچه های غیر پنبه ای در اثر شستشو، کم و بیش تغیر می کند، در صورتی که پارچه های پنبه ای بدون تغیر باقی می مانند، قدرت و خاصیت رنگ پذیری الیافپنبه بیش از الیاف مصنوعی است و خاصیت جذب گرمای آن بیش از سایر پارچه ها می باشد و کمتر چروک می خورند( 2و 4). در بازار جهانی، دانه پنبه در میان پنج دانه روغنی، در مقام دوم قرار دارد و علت آن غنی بودن پنبه دانه از مواد پروتئینی و روغنی می باشد(3) در ضمن متجاوز از یک قرن است که روغن آن مصرف خوراکیدارد و به علت این موارد مصرف متعدد، جایگاه ویژه ای در بین محصولات صنعتی ایران دارد و به آن طلای سفید می گویند(6). این تحقیق به منظور بررسی و مقایسه خصوصیات کمی و کیفی 4 لاین موتانت پنبه همراه 1390-1391 اجرا گردید. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 10 تیمار و 4 تکرار ، به مدت دو سال در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مغان اجرا شد. در این طرح صفات مختلف کمی شامل عملکرد ، زودرسی ، تعداد غوزه و وزن بیست قوزه و صفات کیفی الیاف نظیر طول و استحکام مورد بررسی قرار گرفتند. در پایان اجرای طرح، نتایج دوساله همراه با اطلاعات و نتایج بدست آمده از آزمایش، تجزیه واریانس مرکب شدند . نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب دو ساله این تحقیق نشان داد که لاین موتانت L-M-1676 با متوسط عملکرد 4058 کیلوگرم در هکتار نسبت به سایر ارقام تجارتی منطقه برتر بود.

پنبه، موتانت ،تنوع ،ژنوتیپ ، عملکرد