محمودرضا پورحاتمی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، گروه زراعت و اصلاح نباتات، کرج، ایران
سعید وزان - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، گروه زراعت و اصلاح نباتات، کرج، ایران
هادی اسدی رحمانی - موسسه تحقیقات آب و خاک، کرج، ایران
قاسم توحیدلو - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، گروه زراعت و اصلاح نباتات، کرج، ایران

به منظور ارزیابی واکنش گیاه گندم نسبت به تنش شوری و همچنین تأثیر تلقیح بذور این گیاه با باکتری آزوسپیریلوم برازیلنس (Azospirillum brasilense)، آزمایشی در سال 1391 در گلخانه مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج واقع در ماهدشت به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار انجام گرفت. این آزمایش دارای سه عامل اصلی رقم در دو سطح متحمل (بم) و حساس (تجن)، روش تلقیح در سه سطح (روش بذر مال، روش پیشنهادی، بدون تلقیح) و شوری در دو سطح (EC=12ds/m) شاهد) بود که در مجموع 12 تیمار آزمایش را تشکیل می داد. در روش پیشنهادی تلقیح، بذور پس از ضدعفونی سطحی به ترتیب برای مدت 3 ساعت در آب و 3 ساعت در مایه تلقیح قرار داده شدند. در روش معمول تلقیح (بذر مال) بذور پیش از کاشت برای مدت 30 دقیقه در مایه تلقیح قرار داده شدند. نمونهبرداری از گیاه پس از بالغ شدن برگ پنجم صورت گرفت. و صفاتی مانند غلظت پرولین، میزان سدیم و پتاسیم برگ وریشه اندازه گیری شد. در پایان مشخص شد که اثر اصلی رقم و اثر اصلی شوری در کلیه صفات در سطح احتمال 1% معنیدار می باشند و همچنین اثر اصلی روش تلقیح نیز در کلیه صفات در سطح احتمال 1% معنی دار می باشند. در مورد اثرمتقابل رقم در شوری در همه صفات در سطح احتمال 1% معنی دار می باشد. اثرات متقابل رقم در روش تلقیح در شورینیز صفت پرولین در سطح احتمال 5% معنی دار شد و در سایر صفات معنی دار نمی باشد. البته در سایر صفات تلقیح باباکتری مقدار آن ها را تغییر داد ولی نه به طور معنی دار. این نتایج نشان می دهد در شرایط شور میزان سدیم در اندامهوایی افزایش و در نتیجه نسبت پتاسیم به سدیم در اندام هوایی کاهش می یابد که این امر تحمل گیاه به تنش شوری راکاهش می دهد. همچنین غلظت پرولین در شرایط شور در گیاه افزایش پیدا کرد که یک مکانیسم برای تحمل به شوریاست، این میزان پرولین از طریق تلقیح گیاه با باکتری آزوسپیریلوم برازیلنس کاهش پیدا کرد که به تحمل گیاه به تنششوری کمک می کند.

تنش شوری، تلقیح باکتری، آزوسپریلوم برازیلنس