محمد اکرمی - مربی آموزشی، دانشگاه پیام نور، گروه کشاورزی، تهران
حسین کربلایی خیاوی - مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، مشگین شهر
حسین خوشوقتی - مربی آموزشی، دانشگاه پیام نور، گروه کشاورزی، تهران

در چند سال اخیر خسارت بیماری های فوزاریومی باقلا و سایر حبوبات افزایش چشمگیری یافته حتی این بیماری هاباعث نابودی بیشتر محصول برخی از مزارع در آذربایجان شرقی شده است . استفاده از سموم موجب از بین رفتنمیکروارگانیزم های مفید و بهم خوردن تعادل اکولوژیکی می گردد. قارچ تریکودرما موجب کنترل عوامل بیماری هایفوزاریومی شده و هچنین مکانیزم دفاعی گیاه را تقویت می کند. این قارچ با ترشح آنزیم و هورمون باعث رشد و تقویتگیاه گردیده در نهایت به حفظ تعادل اکولوژیکی کمک می کند. نحوه مبارزه تریکودرما به روش های زیر است. در روشکشت متقابل بصورت ماکروسکوپی، تقابل ایزوله های تریکودرما علیه گونه های فوزاریوم و ایزوله ها نسبت به همدیگر نشان داد که ایزوله های Tr.1 و Tr2 در کوتاهترین مدت باعث توقف رشد پرگنه گونه های فوزاریوم گردید و در عین حال نسبت به همدیگر دارای کمترین تاثیر بودند. پیچش هیف تریکودرما به دور هیف گونه های فوزاریوم باعث لیز شدن و دفورمه شدن و توقف رشد هیف فوزاریوم شد. ترشحات مایع خارجی سلولی سه ایزوله Tr.2, Tr.1 و Tr.3 بطور قابل ملاحظهای از رشد پرکنه گونههای فوزاریوم جلوگیری کرد و در عین حال نسبت به همدیگر دارای کمترینتاثیر بودند. متابولیتهای فرار (گازی) تمام ایزوله ها در کاهش رشد میسیلیوم گونه های فوزاریومی مؤثر بودند. اثربازدارندگی متابولیت های فرار Tr.2, Tr.1 و Tr.3 بیشتر از سایر ایزولهها بود ودر عین حال نسبت به همدیگر دارای کمترین تاثیر بودند. در این آزمایش ایزوله های Tr.2, Tr.1 و Tr.3 گونه های T. virens و T.harzianum و T.asprellum برای کنترل بیولوژیکی بیماری های فوزاریومی باقلا در گلخانه انتخاب شدند. اینوکلوم Tr.2, Tr.1 و Tr.3 بصورت مخلوط و به تنهایی به نسبت 10 درصد وزنی با خاک فوقانی گلدان های آلوده به اینوکلوم F.oxysporum و F. solani (به نسبت 10 درصد وزنی) مخلوط شدند. در این بررسی ایزوله های Tr.1 در سطح احتمال 1 درصد در مقایسه با شاهد موجب افزایش رشد و فاصله وزن تر گیاهچه های باقلا و لوبیا و کاهش بیماری به نسبت 78/2 در صد گردید.

اینوکلوم، باقلا، بیماری فوزاریوم، تریکودرما