صفورا طاهری - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند
محمد ضابط - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند
علی ایزانلو - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند
علی ایزدی دربندی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

رازیانه از زمانهای بسیار دور توسط کشاورزان در مناطق مختلف ایران که بطور قابل ملاحظه ای از لحاظ اقلیمی متفاوت بودند کشت میگردید. در این تحقیق، تنوع ژنتیکی 32 اکوتیپ رازیانه توسط 9 آغازگرRAPDمورد ارزیابی قرار گرفت. توسط این نشانگر 1267 نوارمشاهده شد. با توجه به اطلاعات جغرافیایی، اکوتیپها به دو گروه تقسیم بندی شد، گروه یک شامل 103 قطعه چند شکل 97/17درصدوگروه دوم دارای 104قطعه چندشکل 98/11درصدبودند میانگین تنوع ژنی با استفاده از شاخص نیh=0/3739و شاخص اطلاعاتی شانونi برابر0/552 بدست آمد. گروه بندی این ژنوتیپها براساس اطلاعات نشانگر رپید و با روشUPGMAانجام شد و ژنوتیپها را در 17 گروه دسته بندی کرد. بررسی گروههای مورد مطالعه رابطه میان تنوع ژنتیکی و توزیع جغرافیایی و یا تشابهات اقلیمی را نشان داد، به طوری که ژنوتیپهای با منشاء نزدیک و یا اقلیم مشابه (مانند نیشابور، مشهد، سبزوار و بجنورد) در یک گروه قرار گرفتند. در مواردی استثنایی (اهواز، برازجان، کاشان، سردشت و خوسف) تنوع ژنتیکی از فاصله جغرافیایی تبعیت نکرده و ژنوتیپهایی با منشاء کاملا متفاوت از نظر اقلیم در یک گروه قرار گرفتند. با توجه به ایجاد 17 دسته متفاوت نتایج نشان می دهد که رازیانه های ایران دارای تنوعژنتیکی بالایی هستند و نشانگر رپید به خوبی ژنوتیپهای رازیانه را براساس توزیع جغرافیایی و تشابهات اقلیمی از هم تفکیک کرده است. آگاهی از این تنوع ژنتیکی اصلاح گران را در برنامه های اصلاحی به خصوص دورگیری بین اکوتیپ های دور، مطالعات تکاملی و طبقه بندی کمک می کند.

آللهای موثر، تجزیه خوشه ای، تنوع ژنتیکی