نسرین فرهادی - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی دانشگاه تربیت مدرس
ابوالفضل علی رضالو - دانشجوی دکترای گیاهان دارویی دانشگاه تربیت مدرس
محمد کاظم سوری - استادیار گروه علوم باغبانی دانشگاه تربیت مدرس تهران
رضا امیدبیگی - استاد فقید گروه علوم باغبانی دانشگاه تربیت مدرس تهران

کرچک (Ricinus communis L.) گیاهی روغنی و دارویی از تیره فرفیون (Euphorbiaceae) می باشداین گیاه در مناطق سردسیر علفی و یکساله و در مناطق گرمسیری به صورت درختچه ای چند ساله است کرچک یکی از مهمترین گیاهان دارویی مورد استفاده در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی بیشتر کشورهای توسعه یافته است که اهمیت آن به سبب روغن دانه های آن می باشد کاربردهای متعدد روغن کرچک به دلیل خصوصیات فیزیکوشیمیایی منحصر به فرد آن در صنایع دارویی، شیمیایی، بهداشتی، آرایشی، بیودیزل و اخیزا در صنایع غذایی باعث شده است تا پژوهش های زیادی روی آن انجام گیرد. در این تحقیق کیفیت، محتوای روغن و میزان اسیدهای چرب روغن کرچک در استان فارس مورد مطالعه قرار گرفت بیشترین میزان روغن از نورآبد ممسنی (56 درصد) و کمترین میزان آن از منطقه مسیری (43 درصد) گزارش شدند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه اسیدهای چرب در دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC)، هفت اسید چرب عمده در بذر گیاه کرچک مشاهده شد. ریسینولئیک اسید (18:1Δ9c-12OH) عمده ترین اسید چرب (85/86 تا 87/60 درصد) در روغن کرچک بود بیشترین میزان ریسینولئیک اسید از منطقه نورآباد (87/60 درصد) و کمترین آن از منطقه منگودرز (85/86 درصد) گزارش شد. سایر اسیدهای چرب شناسایی شده در مناطق مختلف شامل لینولئیک اسید (1/15 تا 2/03 درصد) ، پالمتیک اسید (1/51 تا 2/43 درصد) ، اولئیک اسید (5/21 تا 6/13 درصد) ، استئاریک اسید (1/17 تا 1/87 درصد) ، لینولنیک اسید (0/7 تا 1/57 درصد) و دی هیدروکسی استئاریک اسید (0/46 تا 0/66 درصد) بودند . این تحقیق اولین گزارش از بررسی محتوای روغن و اسیدهای چرب روغن استخراجی از دانه های کرچک برداشت شده از نواحی مختلف استان فارس است.

اسیدهای چرب، روغن، کرچک، گیاهان دارویی، استان فارس