مریم برومند - دانشجوی دکترای شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
الهام امینی - دکترای شهرسازی، استادیار و مدیرگروه مهندسی شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پردیس

شهرها بزرگترین مظاهر تمدن بشر بوده که در طول تاریخ همواره از عوامل متعددی چون دین و مذهب متأثر شده اند. در این میان دین اسلام از اهمیت ویزه ای برخوردار بوده چرا که اساساً در شهر نمود یافت و توسعه آن نیز از طریق ساخت شهرهایی چون مدینه بود. گسترش اسلام به سوی ایران و ادغام فرهنگ و معماری ایرانی با اصول اسلامی منجر به شکل گیری نوع خاصی از شهرسازی و معماری با عنوان شهرسازی و معماری ایرانی- اسلامی گردید که بر پایه های مستحکمی بناگردیده بود. امروزه اما شاهد کمرنگ شدن این سنت ها بوده و شهرها با فاصله گیری از معیارهای مثبت پیشین، هویت و کارکرد خود را از دست می دهند. مقاله حاضر با هدف بازتأکید بر شایستگی های اصول شهرسازی ایرانی- اسلامی، کاوشی است نظری در تحلیل فضایی- کالبدی شهرهای ایرانی- اسلامی با هدف شناسایی و بازتدکید بر ارزش های کهن این الگو در جهت بازآفرینی کیفیت پایداری در خلق شهرهای فردا. روش انجام پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع اسنادی و کتابخانه ای بوده است. نتایج پژوهش گویای آن است که سازمان فضایی- کالبدی شهرهای ایرانی- اسلامی با برخورداری از پشتوانه قدرتمند فرهنگ ایرانی و رعایت اصول و ایدئولوژیف الگویی پایدار محسوب شده که می تواند با به هنگام شدن راهگشای بسیاری از مسائل و مشکلات شهرهای امروز و الگویی برای خلق شهرهای فردا تلقی گردد.

شهرسازی، فضایی- کالبدی، شهر پایدار، ایرانی- اسلامی، شهر فردا