اسدالله کریمان - گروه آموزشی علوم درمانگاهی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
سیدمهدی قمصری - گروه آموزشی علوم درمانگاهی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
محمدرضا مخبر دزفولی - گروه آموزشی علوم درمانگاهی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران

برای ارزیابی خواص بی دردی، تسکینی و شل شدگی عضلاتی و همچنین اثرات جانبی تزریق اپیدورال خلفی مدتومیدین، این مطالعه روی 10 رأس اسب سالم (8 رأس مادیان و 2 رأس نریان) از نژاد دو خون در سنین 6 تا 13 سال با وزن 28 ±310 کیلوگرم (میانگین ± انحراف معیار) انجام شد. پس از محاسبه 15 میکروگرم مدتومیدین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و تنظیم حجم آن به 8 میلی لیتر با استفاده از سرم فیزیولوژی، دارو در فضای اپیدورال بین مهره های اول و دوم دمی تزریق گردید. شروع اثر و طول و کیفیت اثر بیحشی در ناحیه خلفی، پرینه و دم به وسیله آزمایش نیش سوزن (Pin prick) مورد ارزیابی قرار گرفت. اثرات این دارو نیز روی ریتم و ضربان قلب با اخذ الکتروکاردیوگرام، تعداد تنفس و درجه حرارت قبل از تزریق دارو و همچنین در فواصل زمانی 10، 20، 30 و 60 دقیقه پس از تزریق ثبت گردید. تزریق 15 میکروگرم مدتومیدین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت اپیدورال بی دردی مناسبی را تا یک ساعت پس از تزریق ایجاد نکرد ولی اثرات آرامبخشی آن پس از 7 تا 10 دقیقه مشاهده و ثبت گردید. شل شدن لب پایین و تکیه به تراوا همراه با پایین آمدن سروگردن که از علایم بالینی تسکینی بود تا یک ساعت بعد از تزریق مشاهده شد. تزریق مدتومیدین منجر به کاهش معنی دار ضربان قلب گردید به طوری که قبل از تزریق تعداد ضربان قلب 10/10 ±42 بود، پس از 10 دقیقه به 9 ±36 و پس از 20 دقیقه به 1/91 ±25 و همچنین در دقایق 30 و 60 نیز به ترتیب به 0/45 ±25/5 و 0/37 ±24/75 رسید. کاهش تعداد تنفسی و تغییرات درجه حرارت در طول مشاهدات بالینی معنی دار نبود. در نوار الکتروکاردیوگرام نیز بلاک درجه 2 دهلیزی بطنی فقط در یک رأس اسب مشاهده و ثبت گردید. همچنین شل شدن قضیب و ادرار کردن نیز در 2 رأس از اسبها مشاهده شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که مدتومیدین با دوز م حاسبه شده به صورت تزریق اپیدورال در اسب نمی تواند بی دردی مناسبی را برای انجام اعمال جراحی در ناحیه خلفی فراهم نماید اما اثرات آرامبخشی آن به صورت اپیدورال قابل ملاحظه است.

بی دردی، اپیدورال، مدتومیدین، اسب، آرامبخشی