علی حسین صمدی - استادیار بخش اقتصاد دانشگاه شیراز
علی مهدیلوی تازه کندی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه شهید بهشتی و دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت دولتی دانشگاه علامه طباطبائی
مهدی فراهانی - مدرس حوزه و دانشگاه و دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه شیراز

امروزه نظام بانکی نقش مهمی در اقتصاد ایفا می نماید، بانکها و موسسات مالی از یک سو سرمایه های ریز و درشت اشخاص، خانوارها و موسسات را گردآوری و از سوی دیگر آنها را در اختیار فعالان اقتصادی قرار داده و زمینه را برای رشد و توسعه اقتصادی کشور فراهم می نمایند. در واقع بانکها؛ موسسات خدماتی هستند که ضمن گردآوری سپرده ها یا تجهیز منابع از طریق اشخاص(حقیقی و حقوقی)، نسبت به اعطای تسهیلات یا تخصیص منابع در بخشهای مختلف اقتصادی (بازرگانی، تولیدی، خدماتی)، با رعایت سیاستهای پولی و اعتباری اقدام نموده و علاوه بر آن موجبات تسهیل در دریافتها و پرداختها و سایر خدماتی که در چارچوب اساسنامه و قوانین و مقررات ناظر به خود بر عهده دارند، فراهم می سازند. در بانکداری ربوی، بانکها به طور معمول منابع خود را به دو روش به کار می گیرند:الف) اعطای وام و اعتبار: ماهیت حقوقی اغلب قراردادهای وام و اعتبار، قرض با بهره است که از دیدگاه اسلام ربا محسوب شده وقابل استفاده در کشورها ومجامع اسلامی نیست.ب) سرمایه گذاری در اوراق بهادار: در بانکداری ربوی، بانکها از سرمایه گذاری روی سرمایه های فیزیکی منع می شوند، لیکنمی توانند بخشی از منابع خود را روی اوراق بهادار چون اوراق قرضه، اوراق سهام ممتاز و در موارد خاص روی اوراق سهام عادیسرمایه گذاری کنند. بعد از پیروزی انقلاب و تغییر قوانین مخالف شرع، قانون بانکداری ایران نیز تغییر کرد و طراحان قانون عملیات بانکداری بدون ربا، روشهای دیگری برای تخصیص منابع پیشنهاد کردند. در این مطالعه ضمن بررسی چگونگی و روشهای تخصیص منابع و مسائل و چالشهای مرتبط، بخش تخصیص منابع در بانکداری ایران، از جهت کارآمدی و شیوه های اعطای تسهیلات، ارزیابی شده و تلاشگردیده قراردادها و شیوه های اعطای تسهیلات مورد استفاده نظام بانکی ج.ا.ا از جهات مختلف چون تناسب با ماهیت بانکها بعنوان بنگاه خاص اقتصادی، تناسب با ساختار و اهداف بانکها، تناسب با اهداف و انگیزه های مشتریان، و ارتباط آنها با کاهش فقر، و... مورد ارزیابی قرار گیرد و در پایان با استفاده ازتجارب بیست و پنج ساله بانکداری بدون ربا در ایران و سایر بانکهای بدون ربا در جهان، الگویی برای تخصیص منابع در بانکهاارائه گردد.

بانکداری اسلامی،بانکداری ربوی، تجهیز منابع، تخصیص منایع، قراردادها، کاهش فقر