زهراسادات مدنی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.
محمدحسین فتوکیان - دانشیار، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران. مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه شاهد، تهران، ایران

بادرنجبویه (Mellissa officinalis L) یکی از گیاهان دارویی مهم دنیا بوده که به دلیل دارا بودن ترکیب های معطر خاص موجود در اسانس آن، در صنایع دارویی و غذایی کاربرد فراوانی دارد. از بین زیرگونه های این جنس، فقط زیرگونه افیسینالیس دارای ارزش اقتصادی بوده و رایحه ای شبیه لیموی تازه از خود متصاعد می کند. موفقیت در هر برنامه اصلاحی به تنوع ژنتیکی جمعیت اولیه بستگی دارد. هدف این تحقیق بررسی تنوع ژنتیکی در صفات مرتبط با جرم و وزن بذر گیاه دارویی بادرنجبویه می باشد. در این بررسی خصوصیات فیزیکی بذر شامل جرم بذر، حجم بذر، چگالی بذر و وزن هکتولیتر بذر در 12 توده ایرانی گیاه بادرنجبویه از طریق طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار بررسی شدند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که بین توده های مورد مطالعه اختلاف معنی داری از نظر همه صفات مورد مطالعه وجود دارد. بیشترین میانگین جرم بذر در توده های اصفهان (691/0 گرم) و شیراز (688/0 گرم)، بیشترین میانگین حجم بذر در توده هریف (1/1 سانتی متر مکعب)، بیشترین چگالی بذر (230/1 گرم بر سانتی متر مکعب) و وزن هکتولیتر بذر (07/123 کیلوگرم) در توده کرج مشاهده شد. حجم بذر با چگالی بذر و وزن هکتولیتر بذر همبستگی منفی و معنی دار در سطح احتمال 1% (819/0) داشت. براساس نتایج تجزیه خوشه ای با استفاده از ضریب مربع فاصله اقلیدسی دوازده توده به دو گروه تقسیم شدند. یافته های این مطالعه نشان می دهد که توده های اصفهان، کرج و رودبار در یک گروه و بقیه توده ها در گروه دیگر قرار گرفتند.

بادرنجبویه، تنوع ژنتیکی، چگالی بذر، وزن هکتولیتر بذر