مهین نسترن - دانشیار گروه شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان
محمد مسعود - دانشیار گروه شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان
مهرداد محمدی - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه هنر اصفهان

پایداری به عنوان اصلیترین هدف مطرح در توسعه، امروزه پایداری جوامع کوچک را مهمترین راه برای رسیدن به توسعه پایدار مطرح ساخته و بر شکلگیری محلههای شهری پایدار تأکید میورزد، لذا لزوم سنجش و ارزیابی پایداری محلههای شهری برای آگاهی از میزان پیشرفت آنها به سوی توسعه پایدار بیش از بیش احساس میگردد. توسعهی پایدار در مقیاس محله شامل همهی ویژگیها و اجزای زیستمحیطی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی- فضایی بدون ایجاد مانعی برای نسل آینده است. از جمله ابعاد مهم در توسعهی محلهای پایدار توجه به مؤلفهها و شاخصهای کالبدی- فضایی توسعه پایدار میباشد که نقشی مهم و تأثیرگذار در تأمین نیازهای متنوع ساکنان شهری و ارتقای کیفیت زندگی آنها ایفا میکند. هدف از این مقاله ارائه، سنجش و تحلیل پایداری کالبدی- فضایی محلههای شهری و مقایسه پایداری محلات منتخب واقع در بافتهای گوناگون شهری از جمله، بافتهای قدیم (قطارچیان)، میانی (تپهقوپال)، جدید (ظفریه) و محلههای واقع در سکونتگاههای غیر رسمی (حاجیآباد) میباشد. این پژوهش با هدف کاربردی و با استفاده از روشهای توصیفی- تحلیلی به سنجش و ارزیابی پایداری در محلههای منتخب پرداخته است. پس از بررسی منابع علمی 37 شاخص در قالب 8 مؤلفهی امنیت و ایمنی، دسترسی و مجاورت به خدمات رفاه عمومی، مسکن، استفاده پایدار از زمین، دسترسی و مجاورت به خدمات آموزشی، حملونقل و ارتباطات، کارایی اقتصادی محله و دسترسی و مجاورت به خدمات اجتماعی- فرهنگی برای سنجش پایداری ارائه گردید. دادهها با استفاده از نماگر مرکب پایداری که از امتیازات نرمالشدهی هر محله، میزان اهمیت شاخصها و وزن مؤلفهها ایجاد شده است، تحلیل گردید. نتایج نشان میدهد سطح پایداری محلههای بافت جدید (ظفریه) و بافت میانی (تپهقوپال) پایدار بالقوه بهدست آمده است. ناپایدارین محله در این پژوهش محلهی حاشیهنشین حاجیآباد با کسب 40 درصد از کل امتیاز پایداری میباشد. سطح پایداری مؤلفههای 8 گانه به تفکیک محلههای نمونه موردی مورد ارزیابی قرار گرفت و در پایان نیز پیشنهاداتی برای ارتقای پایداری سطح محلههای شهری ارائه گردید.

سنجش پایداری، محلههای شهری، شاخصهای کالبدی- فضایی، شهر سنندج