منصوره دل آور - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی توریسم، دانشگاه دولتی آموزگاری صدرالدین عینی، تاجیکستان، دوشنبه مدرس دانشگاه پیام نور واحد بندر انز
امیر مرادی فر - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی گروه شهرسازی

به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل های منطقه ای، گام نخست شناخت و سطح بندی مناطق از نظر میزان برخورداری شان از انواع امکانات و خدمات زیربنایی و روبنایی می باشد که در این راستا مدل های کمی گوناگونی در طی سال های اخیر مورد توجه محققین و برنامه ریزان قرار گرفته و تکنیک تاپسیس یکی از مطلوب ترین مدل های عرضه شده در این زمینه است. پژوهش حاضر در راستای تمرکزگرایی و تحلیل نابرابری های منطقه ای در سطح بخش های استان گیلان از نظر میزان برخورداری شان از امکانات و خدمات زیربنایی و روبنایی می پردازد. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی بوده که ابتدا در آن هشت گروه از شاخص های کمی و کیفی، انتخاب شده و بعد از نرمال سازی و بی مقیاس کردن شاخص ها و سپس وزن دهی به آنها بر اساس ضریب همبستگی مک گراناهان، درجه توسعه یافتگی 43 بخش موجود در گیلان با روش تاپسیس محاسبه شد. بر اساس یافته های تحقیق در حدود 69 درصد (23 بخش) از بخش های گیلان در طبقه کمتر توسعه یافته، 17 درصد (8 بخش) در طبقه در حال توسعه و 14 درصد (12 بخش) در طبقه نسبتاً توسعه یافته قرار گرفته اند. همچنین بخش مرکزی انزلی، بخش سنگر و خمام در رشت به ترتیب با ضرایب توسعه (C) 736/0، 732/0 و 730/0، بیشترین درجه توسعه یافتگی را کسب نمودند و بخش مرکزی رودبار، مرکزی سیاهکل و عمارلو روبار به ترتیب با ضرایب توسعه (C) 161/0، 156/0 و 155/0، کمترین درجه توسعه یافتگی را بدست آوردند. از سوی دیگر در بخش های غربی و شرقی استان به دلیل ویژگی های طبیعی و کوهستانی بودن آن، شرایط مناسبی حاکم نیست و فقط در نواحی جلگه ای استان (بخش مرکزی) وضعیت توسعه یافتگی در حد مطلوب قرار دارد. این مسئله به خوبی بیانگر عدم تعادل های منطقه ای در سطح استان می باشد.

شاخص های توسعه ، مدل تاپسیس، تقسیمات بخش، استان گیلان