چنور چراغی - دانش آموخته گروه جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج چنور چراغی
نقی شعبانیان - دانشیار گروه جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج

فلزات سنگین یکی از آلاینده های محیط زیست هستند که توسط وسایل نقلیه تولید می شوند. فلزات سنگین، عناصری با وزن اتمی بالا هستند که مقادیر بالای این فلزات می تواند برای موجودات زنده مضر باشد و در عین حال می توانند در گیاهان انباشته شوند. به منظور بررسی توان جذب فلزات سنگین توسط گونه های چوبی، میزان انباشت برخی فلزات سنگین از قبیل آرسنیک و مس در برگ گونه های کاشته شده در مرکز شهر سنندج با ترافیک نسبتا بالا (به عنوان منطقه آلوده) و محوطه دانشگاه کردستان با ترافیک کمتر (به عنوان منطقه شاهد)، اندازه گیری شد. همچنین تاثیر این فلزات بر روی برخی از شاخص های فیزیولوژیکی گونه های مذکور مورد بررسی قرار گرفت. آنالیز داده ها در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با دو عامل مکان در دو سطح (منطقه آلوده و شاهد) و عامل نوع گونه در پنج سطح (چنار شرقی، نارون، زبان گنجشک، سرو خمره ای و کاج سیاه) با پنج تکرار انجام گرفت. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده توسط نرم افزار SPSS انجام شد و از آزمون چند دامنهای دانکن برای مقایسه میانگین ها استفاده شد. نتایج نشان داد که انباشت مس و آرسنیک در برگ اکثر گونه ها در منطقه آلوده بیشتر از منطقه شاهد بوده است. در منطقه آلوده بیشترین مقدار انباشت مس در سرو خمره ای و چنار شرقی و آرسنیک در سرو خمره ای مشاهده شده است. در منطقه آلوده در تمامی گونه ها مقدار کلروفیل کمتر ولی مقدار پرولین بیشتر از منطقه شاهد بود. همچنین در منطقه آلوده بیشترین مقدار کلروفیل در برگ چنار شرقی و اسید آمینه پرولین در نارون مشاهده گردید.

فلزات سنگین، پرولین، کلروفیل