اصغر فرج نیا
احمد بایبوردی
علی کلانتری

این تحقیق به منظور بررسی ساختار فضائی عنصر فسفرجهت ارزیابی امکان آلودگی خاکهای شهرستان مراغه به دلیل کاربرد بیش از حد کودهای فسفاته، در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجانشرقی در سال 1385 اجرا شد. ابتدا در روی نقشه 1:50000 محدوده شهرستان شبکه بندی و سپس تعداد 400 نمونه‌ مرکب خاک از عمق 30-0سانتی متری اراضی زراعی تهیه، موقعیت هر کدام با دستگاه موقعیت یاب جهانی(3) ثبت و به آزمایشگاه منتقل شد. میزان فسفر قابل جذب خاک با روش اولسن((Olson و با استفاده از دستگاه اسپکترومتر اندازه گیری شد. سپس بر اساس موقعیت جغرافیائی برداشته شده در مرحله قبلی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیائی به صورت نقشه نقطه ای جهت نمایش توزیع مکانی ارائه گردید. در مرحله تحلیل مکانی، با استفاده از الگوریتم های میانیابی موجود در نرم افزار Arc-GIS نقشه توزیع مکانی فسفر قابل جذب خاک تهیه و با استفاده استانداردهای موسسه تحقیقات خاک و آب کشور توزیع مکانی این عنصر پهنه بندی شد. نتایج حاصل نشان داد که در بیش از 78 درصد اراضی نمونه‌برداری شده میزان این عنصر در لایه سطحی خاک بیش از حد مجاز است. با توجه به عدم تحرک فسفر در خاک، ادامه مصرف بی رویه کودهای فسفره بدون آزمون خاک، موجب انباشته شدن این عنصر در خاک سطحی می شود که از طریق محصولات کشاورزی و دامی وارد چرخه غذائی انسان شده ومی تواند منشا بیماریهای گوناگون و خطرناک شود.

مراغه، فسفر و آلودگی خاک