سیدتاج الدین منصوری - کارشناس ارشد مهندسی معماری
مریم مولوی - کارشناس مهندسی معماری

عناصر معماری گاه در مقیاس خود آن بنا دیده و تحلیل میشوند و گاه در مقیاس بسترشان. عناصر، نمادها و نشانههای شهری اگرچه نقش بخشی از یک معماری را بازی میکنند، نقشی هم در منظرشهر دارند. سردر مساجد بلند شهری نیز به واسطه ظرفیت نشانهای خود، نقش مهمی در خلق تصویر ذهنی شهروندان از شهر دارند. پژوهش حاضر به بررسی ادراک شهروندان از منظر سر در مسجد جامع یزد با ارتفاع 48 متر میپردازد. در این پژوهش از راهبرد اسنادی و تحلیلی- تفسیری استفاده شده است. تأکید این نوشتار بر وجوه معنایی و بصری منظر سردر مسجد جامع یزد در ادراک شهروندان بوده و در بخش های متعدد شناختی، احساسی،تفسیری و ارزش گذاری ارزیابی شده است. جامعه مورد مطالعه را کارشناسان و مردم، تشکیل داده؛ که بر این اساس جهت پاسخگویی به سؤالات پرسشنامه نمونهگیری در بین مردم عادی با روش تصادفی ساده و بین کارشناسان ابتدا با روش تصادفی و سپس خوشهای صورت گرفته است. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها با توجه به نتایج فرآیند SWOT از تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و نرمافزارEXPERT CHOICE استفاده شده است. در ادامه، مؤلفه های ادراکی مورد استخراج و ارزیابی قرارگرفته است. نتایج نشان میدهند که ارتفاع بلند مسجد (ویژگی اهمیت و استفاده) از نظر کارشناسان و رؤیت پذیری (ویژگی فرم) از نظر شهروندان در شهر، عامل اصلی توجه و احساس خوشایند نسبت به نشانه شهری دانسته میشود که بیشتر تحت تأثیر بعد حسی ادراکی می باشد. ابعاد شناختی، تفسیری و ارزشگذاری ادراک مسجد، به سبب یادآوری محتوبات ذهنی و انطباق آنها با یکدیگر، کمتر مورد اشاره پرسششوندگان قرار دارند

سردر، ادراک، نشانه، مسجد جامع، یزد