لیلا مهدوی - کارشناس ارشد هیدروژئولوژی، مرکز ملی مطالعات سازندهای سخت و کارست کشور
حجت اله ناصری - کارشناس ارشد هیدروژئولوژی، شرکت آب منطقه ای فارس

گسترش بخش کشاورزی در کشور باعث فشار فراوان به منابع آبی کشور شدهاست. این مسئله بخصوص دردشتهایی که اراضی کشاورزی چند کشت را متحمل میشوند بیشتر است. دشت کوار یکی از دشتهای حاصلخیز استان فارس و یکی از مهمترین قطبهای کشاورزی این استان محسوب میگردد. منابع آب آهکی، وجود رودخانه قرهآغاج، خاک مرغوب و هوای مطلوب از عوامل موثر در توسعه کشاورزی این دشت است. اما روند توسعه و بهرهبرداری زیاد از حد توان آبخوان در چند سال اخیر بهگونهای بودهاست که سطح آب زیرزمینی را با افت شدید مواجه کرده است. بر همین اساس شرکت آب منطقهای فارس بحث انتقال آب ذخیره شده سد مخزنی در حال احداث کوار را مد نظر قرار دادهاست. لذا در این مطالعه بعد از تهیه مدل ریاضی دشت و کالیبراسیون مدل، استراتژی جهت پیش بینی بهرهبردای از سد مد نظر قرار گرفت. سناریو بر این فرض استوار است که با توجه به نیاز آبی الگوی کشت بهینه اراضی کشاورزی و اینکه بهره برداری از سد کوار مشخص است تمام نیاز آبی بخش کشاورزی در اراضی تحت پوشش شبکه برآورده نمیشود لذا مابقی نیاز از چاههای بهرهبرداری در نظر گرفته شد. در این سناریو علاوه بر در نظر گرفتن اثرات آب برگشتی آبیاری حاصل از کانالها فرض توقف بهرهبرداری از برخی از چاههای کشاورزی اراضی حقابه بر نیز به مدل اعمال شد. مدل در نهایت، میزان بالا آمدن سطح آب زیرزمینی را پس از یک سال آبی محاسبه نمود. این مطالعات نشان داد که بهرهبرداری از شبکه سد کوار و همچنین تعیین نیاز آبی الگوی کشت بهینه بهمراه توقف بهرهبرداری از برخی چاههای موجود، در بهبود و تعادل بخشی آبخوان کوار نقش بسزایی بهعهده دارد.

مدل ریاضی، شبیهسازی، الگوی کشت، شبکه آبیاری و زهکشی، دشت کوار