فاطمه بی باک - گرگان، دانشگاه گلستان، دانشکده علوم، گروه زمین شناسی
غلامحسین شمعانیان - گرگان، دانشگاه گلستان، دانشکده علوم، گروه زمین شناسی
منصور خواجه - گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان، دانشکده علوم
حسن میرنژاد - تهران، دانشگاه تهران، پردیس علوم، دانشکده زمین شناسی

معدن ید اینچه در غرب حوضه کپهداغ و در فاصله 45 کیلومتری شمال گرگان واقع شده است. سازندهای خزر، باکو، آپشرون، آگچاگیل و چلکن از مهمترین سازندهای این منطقهاند که میتوان آنها را بخشی از رسوبات پیشرونده حاشیه شرقی حوضه خزر جنوبی در نظر گرفت. سازندهای آپشرون و آگچاگیل بیشترین مقدار مواد آلی، پیریت و کانیهای رسی را داشته و شورآبهای آنها نیز حاوی بیشترین مقدار ید است. مقدار میانگین ید در شورآبهای یددار آپشرون بالایی، آپشرون پایینی و آگچاگیل به ترتیب55و76ppm و75ppm است. سازندهای آپشرون و آگچاگیل به دلیل فراوانی کانیهای رسی، کلسیت، پیریت و مواد آلی از شرایط مناسب برای تمرکز ید برخوردار بودهاند. ید میتواند جذب سطحی این مواد شده و یا در ساختمان کلسیت به دام افتد. رهاسازی ید از سنگ دیواره و ورود آن به شورآبهای معدن اینچه را میتوان به وجود شرایط اسیدی نسبت داد که با حضور کائولینیت به ویژه در سازند آگچاگیل مشخص میشود. تجزیه باکتریایی مواد آلی رهاسازی عناصر را سرعت بخشیده و باعث افزایش غلظت برمید، یدید و آمونیوم در شورآبها شده است.

شورآبهای یددار، مواد آلی، کپهداغ، اینچه، گرگان