مریم عاملی رضایی - استادیار زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

تقابل میان «خود» و «دیگری» از مباحثی است که در قرون اخیر در حوزه های فلسفه، شرق شناسی، روانشناسی، نقد ادبی و مطالعات پسااستعماری مورد توجه بوده است. در حوزه بحث نقد جامعه شناختی رمان، تجلی این مساله در مقوله ی مهاجرت، یکی از مفاهیمی است که با استفاده از آن،می توان چگونگی تعامل یا تقابل میان فرهنگ ها و پذیرش یا عدم پذیرش فرهنگی ایرانیان را بررسی کرد مساله اصلی این پژوهش تحلیل چگونگی مواجه ی ایرانیان با مقوله ی «دیگری» در رمان هایی است که مضمون اصلی آنها به زندگی مهاجران در خارج از کشور اختصاص دارد به این منظور سه رمان معروف و معتبر از دهه شصت و هفتاد: ثریا در اغما از اسماعیل فصیح، دال از محمود گلابدره ایو آیینه های دردار از هوشنگ گلشیری و بررسی و تحلیل شده است روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و بر مبنای منابع کتابخانه ای است در رمان های بررسی شده، گرایش به مقاومت در برابر فرهنگ بیگانیهو عدم پذیرش عناصر اساسی این فرهنگ خصوصا در حیطیه ی باورها و ارزش ها، زندگی خانوادگی وگرایش به حفظ و تجدید سنت ها دیده می شود در کنار این گرایش، انتقاد از برخی سنن ناپسند ایرانی،نشانگر فرهنگ پذیری و دگرگونی فرهنگی در این زمینه ها است.

خودی، دیگری، رمان مهاجرت، دهه شصت و هفتاد، قوم مداری، فرهنگ پذیری