منصور ایمانپور - استادیار گروه فلسفه دانشگاه تربیت معلم آذربایجان

پرسش اصلی مقاله این است که دوفیلسوف بزرگ اسلامی ابن سینا و ملاصدرا چگونه کامل بودن جهان موجود را باوجود شرور رایج درآن اثبات می کردند؟ پاسخ این استکه رویکرد این دوفیلسوف دراثبات این مدعا یک رویکرد پیشینی است و بیشتر باتمسک به علیت ذات کامل باری تعالی نسبت به وجود عالم و عنایت او نسبت به معلولاتش و نبودن مانع دراین میان به اثبات آن پرداخته اند و درهنگام مواجهه با شرورطبیعی و اخلاقی رایج نیز اولا شرور را درمقایسه با خیرات نادردانسته اند ثانیا این شرور اندک را درپرتواستدلال و تحلیل عدمی انگاشته اند ثالثا آنها را مولود نامبارک تغیر وتحول و تضادعالم طبیعت دانسته و حذف آنها را باحذف عالم طبیعت مساوی قلمداد کرده و درنهایت حذف عالم طبیعت را باوجود خیرکثیر درآن و باوجود علت تامه آن غیرحکیمانه و غیرممکن دانسته اند و به بهترین بودن عالم موجود و محال بودن تحقق عالم ممکن دیگر به جای آن حکم نموده اند

نظام احسن ، جهانهای ممکن ، کاملیت عالم ، مسئله شر