زهرا هاشمی آریان - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس
مهدی وفاخواه - دانشیار گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس
سیدحمیدرضا صادقی - استاد گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس

رواناب بخشی از بارش است که به سطح خاک رسیده و هنگامی رخ می دهد که شدت بارندگی بیشتر از سرعت نفوذ آب به خاک باشد و در نتیجه در سطح زمین به جریان در می آید. تولید رواناب در کنار تغییرات مکانی از تغییرات زمانی نیز اثر می پذیرد. حال آن که مطالعات کمی به بررسی تغییرات زمانی تولید رسوب و تغییرات مکانی آن پرداخته اند. در این پژوهش تغییر پذیری زمانی مشارکت مکانی تولید رسوب در حوزه های آبخیز شاهد و نمونه گنبد، استان همدان با مساحت 300 هکتار، بررسی شده است. برای این منظور نقشه های پوشش (تیپ گیاهی)، بافت خاک و تندی شیب، تلفیق و واحدهای کاری حوزه آبخیز مورد مطالعه به دست آمد. سپس در هر واحد کاری اقدام به اندازه گیری رواناب با استفاده از شبیه ساز باران با شدت 50 میلی متر در ساعت با تداوم 30 دقیقه گردید. سپس سه نقطه با خصوصیات نسبی مشابه و معرف هر واحد کاری واقع در رئوس مثلث متساوی الاضلاع مشخص گردید. در طول مدت اعمال بارش، مقادیر رواناب به صورت شش مرتبه در هر پنج دقیقه یک بار پس از شروع تا خاتمه ی آن اندازه گیری شد. این پژوهش در حوزه های آبخیز شاهد و نمونه گنبد استان همدان در طی دو ماه آبان و آذر به وسیله شبیه سازی باران قابل حمل در 21 واحد کاری بر حوزه آبخیز نمونه و 13 واحد کاری در حوزه آبخیز شاهد در دوماه آبان و آذر صورت گرفت که نتایج اختلاف معنی داری (p=0/00) در ماه آبان و اختلاف غیرمعنی داری در ماه آذر (p=0/412) را نشان داد.

تولید رواناب، تغییرات زمانی و مکانی، شبیه ساز باران، واحدهای کاری