سحر عطائی آذر - دانشجوی کارشناسی ارشد مرمت و احیاء بناها و بافت های تاریخی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
سید محمد بهشتی شیرازی - ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

مجموعه کلانتر واقع در شرق تبریز و در محله قدیمی باغمیشه و محله فعلی بیلانکوه است. قسمتهایی که تا کنون از این مجموعه برجای مانده و یا شناسایی شده اند شامل: بازارچه کلانتر، باغ اندرونی کلانتر، باغ بیرونی کلانتر، حمام عمومی کلانتر، حمام اختصاصی کلانتر، مسجد کلانتر، بناهای اندرونی و متعلقات آن و نیز کوشک بیرونی کلانتر می باشد. که از این میان قسمتی از باغ اندرونی، قسمتی از ساختمانهای اندرونی، حمام اختصاصی، بخشی از باغ بیرونی، کوشک بیرونی و مسجد کلانتر موجود میباشند و بازارچه و حمام عمومی به تمامی از بین رفته اند. که با بررسی در نقشه های تاریخی تبریز و مصاحبه با افراد مطلع محلی، مکان حمام عمومی و بازارچه شناسایی شده است. و همچنین مطالعاتی در باب باغ بیرونی و کو شک برجای مانده انجام شد. باغ بیرونی کلانتر، بخشی از باغ قدیمی است که در حال حاضر به صورت تفکیک شده در قسمت غربی باغ اولیه قرار دارد. این باغ همچون دیگر باغ های متاخر قاجاری تاثیراتی از طراحی باغ سازی اروپایی را با خود به همراه دارد. این نکته از نقاشی آبرنگی که از تصویر قاجاری باغ و عمارت برجای مانده به وضوح قابل درک است. کوشک بیرونی باغ در حال حاضر در قسمت شمال غربی باغ بیرونی جای دارد. این کوشک هر چند که در تطبیق با تصویر دوران قاجار متحمل الحاقات و دخل و تصرفاتی شده است، نسبتا سالم باقی مانده است. کوشک کلانتر نیز همانند باغ کلانتر بی نصیب از تاثیرات معماری غربی نبوده و در بسیاری از قسمت های آن شاخصه های معماری اروپایی دیده می شود.

مجموعه ، قاجار ، کلانتر