سمانه سادات محزونی کچپی - کارشناس ارشد مرتعداری و عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور
محمد مهدوی - استادیار منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور
محمدحسن جوری - عضو هیئت علمی گروه منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور
ملیکا همت پرست - کارشناس ارشد مرتعداری

عملکرد گیاهان در اکوسیستمها، تحت تاثیر عوامل غیر زندهای نظیر اقلیم منطقه و خاک قرار دارد که خصوصیات فیزیکیو شیمیایی خاک و عناصر غذایی کم مصرف و پر مصرف از جمله مهمترین این عوامل هستند و با تاثیری که بر رشدرویشی و زایشی گیاهان دارویی دارند، باعث تغییراتی در عملکرد محصول شده و کیفیت و کمیت مواد موثره آنها را نیزتحت تاثیر قرار می دهند. بنابراین آگاهی از کیفیت خاک، عامل مهمی در تغییرات مواد موثره گیاهان دارویی میباشد. اینتحقیق به نقش خصوصیات خاک بر عملکرد و اجزای تشکیل دهنده اسانس گونه Salvia verticillata ، در سه ارتفاعپرداخته است. بدین منظور، اندامهای هوایی گیاه در مرحله گلدهی جمعآوری و پس از خشک شدن در دمای محیطآزمایشگاه، اسانسگیری به روش Hydrodistilation صورت گرفت. تجزیه و شناسایی ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس بادستگاه GC و GC/MS انجام گرفت. به منظور مقایسه مواد مستخرجه سه ارتفاع، تجزیه واریانس دادهها توسط نرم افزارSpss ver 17 انجام شد. جهت گروه بندی طبقات ارتفاعی از آزمون دانکن و همبستگی بین عناصر شیمیایی خاک با مواد موثره گیاه، توسط ضریب همبستگی پیرسون انجام گرفت. نتایج نشان داد که بافت خاک در سه ارتفاع 1900، 2500 و 3000 متری از سطح دریا، لومی لومی، سیلتی لومی و لومی سیلتی بوده است. بیشترین میزان ترکیب - Trans-Caryophyllene و Spathulenol به ترتیب با 18/82 و 7/53 درصد در ارتفاع 2011 متری با بافت سیلتی- لومی و ترکیب Germacrene D با 12/31 درصد در ارتفاع 1900 متر با بافت لومی لومی و ترکیب ...1H-Cycloprop[e] azulene, 1a,2,3 با 3/96 درصد در ارتفاع 3000 متر با بافت لومی- سیلتی بالاترین مقدار را به خود اختصاص دادهاند. از طرفی بین ترکیب ...1H-Cycloprop[e] azulene, 1a,2,3 و ماده آلی همبستگی مثبت و معنیداری در سطح احتمال 0 درصد مشاهده شد با این توضیح که افزایش این عنصر، سببافزایش اسانس خواهد شد. مقایسه ترکیبهای اصلی اسانس حاکی از آن است که همبستگی بین پارامترهای خاک و درصدترکیبات اسانس متفاوت می باشد.

؛Salvia verticillata، خواص شیمیایی خاک، ماده آلی، بلده نور، ارتفاع از سطح دریا