بابک پورقهرمانی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه، گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، مراغه، ایران
اویس قندهاری - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، ایران

انسان به دلیل انسان بودنش و داشتن کرامت، دارای حقوق و آزادی هایی است و تصور انسان بدون داشتن آنها بی معنی و بیهوده خواهد بود که شامل حق زندگی، حق کرامت انسانی، آزادی رفت و آمد و انتخاب محل اقامت، مصونیت از تعرض به حریم خصوصی، آزادی مسکن و تعرض ناپذیری آن، مصونیت مکالمات و مکاتبات و ممنوعیت شکنجه و ... خواهد بود. اقدامات کیفری تابع اصول مشترکی هستند که این قواعد در آیین دادرسی آن هم باید جاری باشد؛ چرا که نقض آنها، نقض کرامت انسانی خواهد بود؛ قواعدی که ضامن حقوق متهمان و مظنونان به ارتکاب جرم است، زیرا تا زمانی که لفظ مجرم بر آنها صادق نباشد، محاکمه ی آنها نیز خلاف انسانیت و اصول اخلاقی است. رسیدگی به اتهام دارای مراحل مختلفی است که مهمترین آن را می توان مرحله ی تحقیقات مقدماتی دانست. اصول کلی در مرحله ی تحقیقات مقدماتی دادسرا را می توان شامل کتبی بودن، سری بودن، غیر تدافعی بودن و به قدر کافی سریع بودن دانست. بنابراین ما در این مقاله در پی بررسی این اصول عالیه در تحقیقات مقدماتی دادسرا و کیفیت اجرای آنها در این مرحله از دادرسی توسط ضابطان قضایی و بازپرس ها، با رویکردی بر قانون جدید آیین دادرسی کیفری (مصوب 4/12/1392 با اصلاحات 1394) می باشیم چرا که در این قانون نوآوری های متعددی نسبت به قانون قبلی در احقاق حقوق شهروندی و بشری متهم دیده می شود؛ هر چند که نقاط نقصی نیز کماکان وجود دارد.

حقوق شهروندی، تحقیقات مقدماتی، آیین دادرسی کیفری، بازپرس، ضابط قضایی