فرزانه بازدار - کارشناس ارشد فلسفه اخلاق، مسئول پژوهشسرای دکتر امیر اعلم غضنفریان

امروزه نظریات مربوط به اخلاق جنسیتی از قبیل اخلاق مراقبت، و اخلاق فمینیستی در مقابل اخلاق سنتی که مرد سالار قلمداد می شود از سوی برخی متفکرین مطرح شده است. در این پژوهش، سعی شده است تا با بررسی روایات و با استناد به آیات قرآنی و نظرات اندیشمندان مسلمان ارتباط بین اخلاق و جنسیت در اسلام مورد مطالعه قرار گیرد. بررسی اجمالی اخلاق جنسیتی نیز در مقایسه با اخلاق اسلامی از دیگر اهداف این پژوهش می باشد. یافته های پژوهش نشانگر آن است که هیچ دلیل مستندی مبنی بر تفاوت مابین اخلاق زنانه و مردانه در اسلام مشاهده نگردید. و از نظر عقلی نیز نمی توان به این تفکیک قائل گردید. زیرا کلیه ارزشهای اخلاقی ریشه در روح و جان آدمی داشته و یک صفت وابسته به روح است و نمی تواند مربوط به جنسیت و یا تانیث و تذکیر باشد. اصول و فضایل اساسی اخلاق، اصول و فضایلی عام و مشترک اند که درباره انسان از آن جهت که انسان است و نه از آن جهت که مرد یا زن است، به کار می روند. اصولی، مانند حسن راست گویی، وفای به عهد، احترام به همنوع، رعایت و احترام قوانین و مقررات، فضایلی، مانند شجاعت، سخاوت، سخت کوشی، پاکدامنی، مهربانی، وفاداری، امانت داری و ... اصول و فضایلی هستند برای همه انسانها، و اختصاصی به زن یا مرد ندارند. گرچه با توجه به خصوصیات هر یک از مرد و زن، برخی از فضایل از مرد شایسته تر و برخی بر زن زیبنده تر است، اما نمی توان گفت فضایل و رذایل به دو دسته زنانه و مردانه تقسیم می شوند یا فضایل مردانه، رجحان دارد یا برعکس. بدین ترتیب می توان بیان کرد که فضایل و رذایل اخلاقی فراتر از جنسیت بوده و جنسیت در آن نقشی ندارد.

اخلاق، جنسیت، اسلام، اخلاق مراقبت، اخلاق فمینیستی