رویا شیرین بیگ پور - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم اجتماعی دانشگاه تبریز

همه افراد به طور فطری از حق مالکیت برخوردارند و کسی نمی تواند آنان را از این حق طبیعی محروم سازد. اما صرف شناسایی حق مالکیت افراد وافی به مقصود نمی باشد و افراد باید از آزادی مالکیت نیز که یکی از مصادیق بنیادین حقوق و آزادی های شهروندی به شمار می آید، برخوردار باشند. مالکیت دارای ریشه ای عربی است. به همین دلیل در اسلام و مذاهب گوناگون آن و به ویژه فقه امامیه این کلمه و مفهوم ماهوی آن اهمیت بسیاری دارد. از دیدگاه اسلام نیز مالکیت خصوصی تا جایی آزاد است که باعث ضرر به دیگران نشود. در این رابطه نظام حقوقی ایران که انعکاس همه جانبه ای از تعالیم فقه امامیه می باشد، بر اهمیت آزادی مالکیت تاکید نموده تا جایی که در قانون اساسی و قوانین عادی موضوع صریحی را نسبت به این امر اتخاذ نموده است. از آنجا که نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران در قوانین اساسی و قوانین عادی بسیار متاثر از تفکر و تلقی اسلامی است، لذا در اصول و مواد متعدد راجع به مالکیت، روش ها و راه های دستیابی به حق ملکیت و آزادی آن، چنین تلقی و تفکری مشهود و بارز است. در قانون اساسی یک فصل اختصاصی با نام نظام اقتصادی و در قانون عادی با تلقی همه جانبه ای از اصول فقهی مواردی همچون مباحات، معادن، دفینه ها و...به عنوان راه هایی برای دستیابی به مالکیت عنوان شده اند. در نوشتار حاضر با مروری بر قانون اساسی و قانون مدنی، مالکیت، آزادی و راه های کسب تملک مورد واکاوی قرار می گیرد.

مالکیت، آزادی، قانون اساسی، قانون مدنی