کریم حاجی زاده - عضو هیات علمی گروه باستانشناسی دانشگاه محقق اردبیلی،
مهتاب اسلامی نسب - دانشجوی دکتری باستانشناسی دانشگاه محقق اردبیلی و مدرس دانشگاه پیام نور واحد اردبیل
مجید محمدیارلو - دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
سویل امانی - دبیر آموزش و پرورش ناحیه 2 اردبیل

تاریخ ساخت قلعه فلکالافلاک واقع در مرکز شهر خرمآباد به دوره ساسانی منسوب است. این بنا در ادوار مختلف تاریخی به عنوان مقر حکومتی، خزائن سلطنتی، پادگان نظامی و سیاسی و همچنین موزه مردمشناسی و باستانشناسی کاربرد داشته و در دوران قاجار و پهلوی بیشترین مرمت بر روی آن انجام گردیده است. در متون کهن اوایل و اواسط دوراناسلامی و همچنین سفرنامههای دوره قاجار به اهمیت این دژ تاکید فراوان شده است. قلعه مزبور تا چند سال پیش در محاصره کاربریهای بیگانه قرار گرفته بود و عملکرد اولیه خود را از دست داده و ارتباط آن با بافتهای مجاور گسسته شده بود. با تصویب قانون آزادسازی حریم قلعه در سال 1382 ه.ش، تلاشها جهت آزادسازی حریم و بهسازی بنا و محوطه اطراف آن آغاز گردیده و تاکنون ادامه دارد. مقاله حاضر ضمن بررسی جغرافیایی و تاریخی قلعه فلکالافلاک و مطالعه معماری بنای آن، به راهکارهایی جهت حفاظت و بهسازی این اثر ارزشمند تاریخی جهت ابقاء آن در بافت و محیط شهری پرداخته و به ضرورت مرمت و حفاظت از آن تاکید شده است. این قلعه در فهرست موقت ثبت جهانی قرار داشته و بر اساس برنامهریزیها قرار است تا سال 1369 ه.ش به ثبت جهانی برسد. در زمینه توسعه پایدار شهری، علاوه بر حفظ و بازسازی بافت تاریخی شهرها، بایستی به حفاظت، مرمت و بهسازی آثار تاریخی توجه فراوان نمود؛ چرا که حفاظت از آثار تاریخی و بافتهای تاریخی و قدیمی شهرها حین توسعه شهری، خود نوعی توسعه پایدار تلقی میگردد. به دلیل ارزش تاریخی اثر فرهنگی قلعه فلکالافلاک و حریم آن و همچنین نقشی که این قلعه در ارتباط با شهر باستانی شاپورخواست و شکلگیری شهر امروزی خرمآباد داشته، اثر مزبور نیازمند توجه، حفاظت ونگهداری بیش از پیش میباشد

قلعه فلکالافلاک، مرمت، معماری، بنای تاریخی، بهسازی آثار تاریخی