فرحناز نژادغفوری - نویسنده مسئول: کارشناسی ارشد، تحقیقات آموزشی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران
کیوان صالحی - استادیار گروه روشها و برنامه های درسی و آموزشی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران

در مصحف شریف، از قرآن با عناوینی چون فرقان حق ونور صراب هدی و مهیمن و .... یاد شده است. استفاده و تمایل به استفاده از قرآن برای انجام پژوهشهای قرآنی و مطالعات دینی، روز به روز بیشتر میشود.در این مطالعه سعی شده تا است تا مبتنی بر اصول مسلم قرآنی، راهبردهای مناسبی برای استفاده از ظرفیت شگرف قرآنی، ایجاد شود. سئوال اصلی این است که با توجه به ظرفیت های عمیق قرآن و تدبیر نگارنده قهار آن، آیا میتوان بهروش پژوهشی فراگیری که بتوان در دیگر علوم از آن بهره گرفت، دست یافت؟ هدف پژوهش حاضر، تلاش برای شناخت و بازنمایی ویژگیها و فرآیندهای پژوهش از منظر آموزههای اسلامی با محوریت قرآن است. از آن جا که پژوهشگر، به خصوص در تحقیقات کیفی نقش محوری دارد در این تحقیق به ویژگیها و ملاکهای معنوی او اشاره خواهد شد . دراین پژوهش، منبع گردآوری دادهها، قرآن کریم است. روش تحقیق و مطالعه میان رشتهاى، یعنى بررسى یک موضوع یا مسئله از دیدگاه دو دانش، میتواند ما را به هدف پژوهش نزدیک کند. سعی برآن شده است که به روش نظریه برخاستهاز دادهها ) Grounded Theory ( و تفسیر موضوعی با توجه به آیات قرآن کریم، فرایند شکلگیری یک پژوهش تا رسیدن به حقیقت به صورت یک چرخه ترسیم شود. در این خصوص، مبتنی بر سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی، مقولهها و ارتباط بین آنها، کشف و صورتبندی گردید. در واقع، پژوهشگر در خلال تفاسیر آیات قرآن، ارتباطمعناداری بین برخی آیات در مورد موضوع پژوهش بدست آورده و به تدوین الگویی از فرایند پژوهش پرداخته است. در این فرآیند فرد محقق از ابتدا تا انتها سیر سلوک در اخلاقیات را میپیماید و علم را به ارزشها پیوند میدهد. آن چه که ضرورت دارد این است که پژوهش فراتر از کشف واقعیت که هدف مطالعات در مبانی سکولاریسم است، به تهذیب و تزکیه پژوهشگر بینجامد. تزکیه ای که هم ثمره علم است و هم بر آمادهسازی این بستر می افزاید و ظرفیت پذیرش فیوضات برای خلیفه الهی )انسان به عنوان رشددهنده و مربیگری دیگر مخلوقات( و کسب علوم تازه را فراهم میسازد.

روش پژوهش قرآن، فرآیند پژوهش اسلامی، روش فکری محقق، ارزش ، تزکیه