مرتضی اشرفی - کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی
الهه مهربانیان - مدیر گروه پژوهشی سیاست های حمآیتی موسسه پژوهشهای برنامه ریزی و اقتصا
امیر احمدپورکاخکی - دانشجوی دکتری ترویج و آموزش کشاورزی

مسائل اقتصاد کشاورزی ایران پیچیدگی های خاصی دارد و حل آنها مستلزم آشنایی با موانع سخت افزاری و نرم افزاری کشاورزی می باشد . عمده ترین موانعی که بخش کشاورزی در برنامه های تو سعه در پیش دارد، مانع ساختاری بویژه چندگانگی ساختاری و تعدد و تنوع نظام بهره برداری با غلبه ساختار سنتی در قالب نظام بهره برداری دهقانی است . اکثر کارشناسان ، محققان و برنامه ریزان بخش کشاورزی به واقعیت موجودی نظام بهره برداری دهقانی توجه لازم را مبذول ندا شته اند ، بنابراین بررسی و تبیین آن به منظور ایجاد توسعه اجتماعی - اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا این نظام بخش وسیعی از اراضی خرد و کم وسعت را تشکیل می دهد و با وجود دارا بودن مسائل و مشکلات فراوان ، هنوز بهره برداران خرد و دهقانی سهم و نقش نسبت اً بالایی در تامین معاش روستاییان و اقتصاد روستایی و بهره برداری از زمین ها ، تولید و توسعه بخش کشاورزی به عهده دارند . در این مقاله کوشیده شده است خصوصیات نظام بهره برداری خرد و دهقانی، طی سالهای 1339 تا 1382 مورد بررسی و تجزیه و تحلیل آماری قرار گیرد . همچنین جهت نگاه کاربردی به مساله، اجرا و بررسی سیاست ها و راهکارهای عملی از نظرات کارشناسی و دیدگاه کشاورزان، مطالعات اسنادی و کتابخانه ای استفاده گردیده است . آمار موجود نشان می دهد از مجموع 3/47 میلیون واحد بهره برداری در کشور حدود 86/7 درصد آنها را واحدهای زیر 10 هکتاری تشکیل می دهد و متوسط اندازه واحدهای زیر 10 هکتاری طی سالهای مورد بررسی کاهش یافته است و میانگین کل کشور نیز طی این دوره از 6/05 به 5/07 هکتار رسیده است

نظام های بهره برداری خرد و دهقانی، توسعه کشاورزی، تنگناها، راهکارها، سیاست های حمایتی