مهدی عبدالمالکی - کاندیدای دکترای حقوق بین الملل، گروه حقوق، دانشکده حقوق- الهیات و معارف اسلامی، واحد نجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، اصفهان، ایران

فصل مشترک توسعه شهری و مهندسی شهر سازی و حقوق معلولین و افراد کم توان انسان است. بدین معنا که توسعه شهری و مهندسی شهر سازی ابزاری برای بهره مندی انسان از توسعه ایاست که ایجاد می گردد. از آنجا که انسان موضوع اصلی فرایند توسعه است و سیاست توسعه باید انسان را شریک و بهره بردار عمده و اصلی توسعه قرار دهد 1 یکی از حقوق نسل سوم حقوق بشر توسعه و به ویژه توسعه پایدار می باشد. 2 بر این اساس توسعه فرآیندی سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جامعی است که با هدف بهبود مستمر رفاه کل جامعه و همه افراد براساس مشارکت فعال، آزادانه وهدفمندآنان هم در انجام و هم در توزیع عادلانه مزایای ناشی از آن تحقق می یابد. 3 واقعیت آن است که مفهوم توسعه باید در خدمت نوع بشر قرار گیرد زیرا نهایت امر، بهره بردارآثار توسعه، انسان خواهد بود. فلذا آنچه باید مد نظر قرار گیرد صرفاً مفهوم توسعه نیست، بلکه آثار و نتایج توسعه اعم از شهری یا روستایی است. این مقدمه برای یادآوری ربط وثیق توسعه با مهندسی شهری وحقوق بشر و در این نوشتار حقوق معلولین و افراد کم توان است. رابطه ای که گاهی در زیبایی و هیاهوی توسعه شهری گم می شود. این رابطه هم رابطه ای معنایی است و هم رابطه ای فیزیکی. معنایی از اینجهت که، به هر حال، شهر سازی و برنامه ریزی شهری باید با روح انسان سازگار باشد به گونه ای که فرد مشاهده گر را مسحور خویش سازد و زبان او را به تحسین باز نماید. از نظر فیزیکی نیز هر چه بیشتر امکان دسترسی 4، دستیابی 5 و بهره مندی از فضاها را فراهم نماید. زیبایی شناختی و رابطه معنایی، موضوع این مقاله نیست، بلکه آنچه مطمح نظر است توانایی برخورداری از مواهب توسعه شهری و مهندسی شهری به لحاظ فیزیکی است. هر جامعه ای اعم از شهری یا روستایی متشکل از افرادی با تنوع نژادی، قومی، مذهبی، زبانی و ...است و البته این کلیت جامعه است که تفاوتی از این حیث میان افراد آن وجود ندارد. اما اگر جزئی ترنگریسته شود، در همین مجموعه انسانی، افرادی قرار دارند که اختلالات جسمی و ذهنی، آنان را از سایرافراد متمایز می کند. باز هم اگر دقیق تر نگاه شود آنگاه افرادی را خواهیم دید که اگر چه در این دسته قرار نمی گیرند اما به لحاظ عدم توانایی جسمی می توانند با آنان مشابه باشند و این افراد که عموماً سالمندان وکودکان هستند را با اغماض می توان در گروه افراد کم توان جای داد. این دسته بندی بسیار کلی است اما، برای شناسایی افراد موضوع این نوشتار گریزی از پذیرش آن وجود ندارد. با این مقدمه شایسته است که در اسناد بین المللی که در خصوص حقوق معلولین وجود دارد مداقه ای صورت گیرد. اما پیش از آن، روشن شدن برخی از نکات ضروری می نماید

توسعه ، برنامه ریزی شهری ، حقوق معلولین و افراد کم توان