سید سبحان افسریان - کارشناس ارشد آهنگسازی، دانشگاه هنر تهران

زورخانه به عنوان یکی از گونه های معماری به جامانده از گذشته و تاریخ کشور ایران برخاسته از بستر فرهنگی و اندیشه ای پیشینیان ماست. این پدیده امروزه اثری جاویدان و استوار از فرهنگ ایرانی-اسلامی است که واجد ویژگی هایی فرهنگی و سنتی است. ویژگی هایی که اندیشه کل نگر پیشینیان بدان شکل داده و تحت عنوان یک کل واحد به اجزای آن وحدت بخشیده است. در بستر ذهن کل نگر مردمان ایران، تمام عناصر سازنده یک پدیده به دنبال تحقق هدفی بوده اند که با نام و یاد آن پدیده عجین شده است. معماری و موسیقی به عنوان دو عنصری که در دو سر طیف عناصر عینی و ذهنی پدیده زورخانه قرار می گیرند گواه این مدعا هستند که زورخانه برای تعلیم و آموزش خوی پهلوانی و منش انسانی شکل گرفته است. گرچه آنچه در ظاهر به نظر می آید ساختن جسم و محافظت از آن است اما تأمل در آداب و سکنات معماری و موسیقی زورخانه وجهی نهفته در پس این ورزش را آشکار می سازد. این پژوهش نشان می دهد معماری و موسیقی زورخانه با هرچه ساده تر شدن و نزدیک شدن به زندگی مردم، دوری از تفنن و پیچیدگی های تخصصی و تمسک به اصولی ساده و سهل الوصول نخست به دنبال نشاندن مردم پای سخن خود و دوم نشاندن سخن خود در ذهن آنهاست. اجزاء معمارانه و موسیقایی در این فضا به گونه ای انتخاب شده اند که فرد به راحتی آن را بسازد یا در ذهن بسپارد. نفوذپذیری، سادگی و مردم واری از ویژگی هایی است که هدف غایی سازندگان و پدیدآورندگان پدیده ای با نام زورخانه را محقق می ساخته است و همگی در معماری و موسیقی زورخانه متجلی است. روش تحقیق پیش رو کیفی بوده و با جمع آوری اطلاعات به شیوه های میدانی و کتابخانه ای در جستجوی مصادیقی از دو عنصر معماری و موسیقی بوده است. در پایان با روش تحلیل محتوا و مقایسه محتوایی داده های حاصل از تحلیل اطلاعات بدست آمده، به تناظر بین این دو عنصر پرداخته شده است.

زورخانه، معماری، موسیقی، رویکرد کل نگر، تعلیمی