مریم درپر - پژوهشگر گروه زبان وادبیات فارسی،انجمن علمی نقد ادبی ایران، تهران، ایران

در این مقاله، سبک شناسی انتقادی در داستان کوتاه را به صورت کاربردی به حوزهٔ پژوهشهای سبک شناسی فارسی معرفی کردهایم. پرسش اساسی تحقیق این است که ایدئولوژی پنهان متن در داستان کوتاه «جشن فرخنده» اثر جلال آل احمد چیست، چه مؤلفه های سبکی ای به کشف آن منجر میشود و ایدئولوژی پنهان متن چه کارکردی دارد. فرض بر این است که در این داستان ایدئولوژی سازکاری برای مشروعیت بخشیدن به ستیز علیه سلطه است. این پژوهش به روش لایه ای انجام شده است. ابتدا لایهٔ بیرونی و بافت موقعیتی متن مورد بررسی قرار گرفته، سپس دو لایهٔ روایی و متنی شامل کانون سازی، میزان تداوم و جنبههای آن، و خردلایه های واژگانی، نحوی و بلاغی به عنوان مؤلفههای سبکی برجسته تجزیه، و تمام لایههای یاد شده مرتبط با یکدیگر و در ارتباط با گفتمانهای رایج لر زمان نویسنده تحلیل شده است. نتایج پژوهشی نشان دمی دهمخلد در این متن، تقابل، مؤلفهٔ سبکی مهم و معناداری است. ویژگیهای سبکی متن، از تقابل شخصیتها 9 تقابل گفتمانها :եւ برجستگی عنوان روشنفکری منتقد که طیفی از جامعه را نمایندگی میکند؛ از هر دو جریان اجتماعی و سیاسی مذکور در داستان. این ایدئولوژی ساز کار مشروعیت بخشیدن به ستیز علیه سلطه را سازماندهی می کند. هدف پژوهش، کاربرد سبک شناسی انتقادی در تجزیه و تحلیل داستان کوتاه فارسی و آشکار کردن این امر است که با برقراری ارتباط بین ویژگیهای سبکی و کلان لایهٔ گفتمانی شامل بافت موقعیتی، لایهٔ بیرونی متن و مقوله های ایدئولوژی و قدرت، میتوان به تفسیر و درک و دریافت عمیق تری از متن - اصلی ترین هدف دانش سبک شناسی - دست یافت.

ایدئولوژی، «جشن فرخنده»، جلال آل احمد، روابط قدرت، سبک شناسی انتقادی