فاطمه دانش پژوه - دکتری زبان شناسی،دانشگاه پیام نور، تهران ،ایران
غلامحسین کریمی دوستان - استاد زبان شناسی،دانشگاه تهران، ایران
زینب محمد ابراهیمی - استادیار زبان شناسی،دانشگاه شهید بهشتی ،تهران، ایران
بلقیس روشن - دانشیار زبان شناسی و زبان های خارجی،دانشگاه پیام نور،تهران، ایران

هدف از مقالهٔ حاضر بررسی نقش معنایی و نحوی تکواژ Tiā- در کردی سورانی است که براساس رویکرد «دستور نقش و ارجاع» ون ولین (2007 : 1997 : 1996) تحلیل می شود. در این مقاله نشان داده می شود که پیوستن rā- به فعل، سبب عدم حضور تمام نقشهای خاص مربوط به اثرگذار از جمله کنشگر، نیروی طبیعی، ابزار و نقشهای خاص دیگر مانند تجربهگر، اجراکننده، مصرف کننده و نظایر آن در سطح نحو می شود؛ نقشهایی که به طور مستقیم اثرپذیر را تحت تأثیر قرار می دهند. از آنجا که در تمام موارد ذکر شده، تبلور و تجلی rā- سبب عدم حضور اثرگذار در سطح نحو می شود، نقش اصلی و محوری تکواژ Tā- «پاد- اثرگذار» است. برحسب ویژگیهای معنایی گروه اسمی هرچه درجهٔ کنشگری بیشتر باشد، احتمال پیوستن این تکواژ به ریشهٔ فعلی بیشتر است. هرچند تجلی ra- غالباً در قالب بندهای دارای فعلهای دو ظرفیتی است، این تکواژ میتواند در بندهای دارای فعلهای یک ظرفیتی نیز که دارای موضوع اثرگذار هستند، تجلی یابد و سبب عدم حضور اثرگذار شود. افزون بر این، برحسب حضور تکواژ ra- در یک ساخت، نقش یک تکواژ غیر معلوم را نیز ایفا می کند؛ همچنین در این مقاله نشان داده می شود که همهٔ ساختهای غیر معلوم در بطن رویداد خود، اثرگذاردارند.

دستور نقش و ارجاع، نقش معنایی تعمیم یافته، اثرگذار، اثرپذیر، پاد- اثرگذار