فاطمه قدرتی - استادیار دانشگاه یاسوج

واژه حرز از جمله مصطلحات شرعی است که اگرچه ریشه در عرف دارد، اما ضمن روایات تفسیری مفهوم و مصادیق مختلفی برای آن بیان شده و همین امر باعث اختلاف فقها در تعریف حرز و در نتیجه تشخیص مصادیق سرقت موجب حد شده است. در این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی و با مراجعه به کتب و مقالات حقوقی و فقهی انجام شده است با ارائه تعاریف فقها و حقوقدانان و نقد و تحلیل دیدگاه های مطرح در خصوص ارکان مفهومی و عناصر متشکله واژه «حرز»، به استناد به ادله شرعی در ارائه بازتعریفی از واژه «حرز» آن را دارای مفهومی گسترده تر از آنچه در تعریف مشهور فقها آمده دانسته ایم. در این تعریف حرز فضایی است که دارای چهاررکن مفهومی است. (1. به اذن برای ورود نیاز دارد، 2. دارای مانع برای دسترسی غیر است، 3. در مواردی صرف نگهبانی با چشم موجب محرز شدن است، 4. اعم از حقیقی و مجازی است). همچنین در بررسی مواد قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392) به نظر می رسد قانونگذار در رویکرد متفاوتی با قانون پیشین (مصوب 1375) واژه «حرز» را نه به عنوان یک واژه مستنبط فقهی، بلکه همسو با نظر برخی فقها و به عنوان یک مفهوم عرفی تعریف نموده است.

حرز، ارکان مفهومی، تعریف، فقه و حقوق