محمود قلیزاده - گروه منابع طبیعی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران
محسن ملکی - گروه منابع طبیعی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران
مصطفی غنمی جابر - دانشجوی دوره دکتری ژئومورفولوژی )مدیریت محیط( دانشگاه خوارزمی تهران

وجود پوشش گیاهی در هر منطقه سبب کاهش سرعت جریانهای سطحی، نفوذ بیشتر آب به داخل خاک و در نتیجهموجب کاهش فرسایش می گردد. هدف این پژوهش بررسی نقش قرق بر کاهش میزان روان آب سطحی است. منطقهتحقیق بخشی از حوزه پیله رود واقع در شمال شهرستان اردبیل است که به مدت پنج سال تحت تیمار قرق بوده است.برای این بررسی ابتدا دو زیرحوزه نمونه (قرق) و شاهد (غیر قرق) بعنوان واحد هیدرولوژیک در نظرگرفته شد. سپسمطالعات پایه شامل فیزیوگرافی، زمین شناسی، هیدرولوژی و اندازه گیری پوشش گیاهی، میزان بارندگی و دبی ناشی ازهر بارش انجام گرفت. نمونهبرداری گیاهی با استفاده از کوادراتیک و سیستماتیک انجام گردید. تجزیه و تحلیل هایآماری داده ها، شامل بررسی تغییرات میزان روان آب سطحی و تغییرات تاج پوشش گیاهی از طریق روابط رگرسیونی بااستفاده از نرم افزارهای Minitab و Spss صورت پذیرفت. نتایج حاصل از بررسی پارامترها برای زیرحوزه ها نشان دادندکه مؤلفه های پوشش گیاهی در سطح 5 درصد در مقایسه با شاهد دارای اختلاف معنی داری است. پوشش تاجی درداخل قرق به ترتیب 95/2 درصد و در خارج قرق 52/9 درصد می باشد. میزان روان آب حاصل از رگبارهای انتخابی در منطقه قرق 17/43 درصد و در منطقه شاهد 35/38 درصد می باشد. رابطه رگرسیونی به دست آمده بین تاج پوشش گیاهی با روان آب و شدت بارندگی با رواناب با مقدارضریب همبستگی 0/76 (قرق) و 0/8 (غیرقرق) حاصل گردید.اختلاف بین روان آب ایجاد شده در دو حوزه در سطح 1 درصد خطا معنی دار است. بنابراین باتوجه به اثرات مثبت و بارزکمی و کیفی قرق در استقرار و افزایش تولیدات گیاهی از یک سو و کاهش روان آبهای سطحی و فرسایش از سوی دیگربعنوان یکی از روشهای مؤثر در مدیریت آبخیزها و بخصوص در منطقه مورد مطالعه می باشد.

قرق، پوشش گیاهی، فرسایش، حوزه پیله رود