یلدا نیکخواه بهرامی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، ایران
هومن ثبوتی - استادیار، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، ایران

تخته سیاه، گچ، نیمکت و زمین بازی، همه آن چیزی نیست که از مدرسه انتظار داریم. توجه به فضای رنگی و فیزیکی مدارس، چند صباحی است که توجه نظام آموزشی را به خود جلب کرده است. به طوری که مسئولان تأکید می کنند با نشاط کردن فضای آموزشی باید در اولویت برنامه های آموزشی و پرورش قرار گیرد. از سوی دیگر، روانشناسان معتقدند ایجاد فضای شاد، همراه با به کارگیری رنگ های مناسب در کلاس ها، در یادگیری دانش آموزان مؤثر است و انرژی آنها را دوچندان می کند. رنگ در روانشناسی همچون موسیقی در ایجاد هیجانات رغبتی، مثبت و منفی مؤثرند و به تبع آن، گونه هایی از رفتار را شکل می دهند. همانطور که هیجانات ناشی از موسیقی، رفتارهای ریتمیک به فرد می دهد، در رنگ نیز شدت طول موج رنگ، می تواند هیجانات و رفتارهای خاصی را به وجود آورد. استفاده از رنگ ها در کلاس های آموزشی، بسته به آن است که چه هدف رفتاری را برای دانش آموز دنبال می کنیم. لذا دیگر امروز نمی توان پذیرفت که تنها نقش نور و رنگ، تأمین روشنایی و به وجود آوردن محیطی خوشایند است. رنگ اشیاء، مکان ها یا نماها، تنها ویژگی فیزیکی اجسام نیستند، بلکه احساساتی است که ز کیفیات معین نور حاصل می شود، چشم می بیند و مغز آنها را تعبیر و تفسیر می کند. بعضی عوامل درطراحی محیط از حیث رنگ و نور نادیده گرفته شده اند، عواملی که واکنش های انسان را تحت تأثیر قرار می دهند و موجب به وجود آمدن واکنش های ناسازگارانه ای نظیر عصبی مزاج بودن، سردردها، فقدان تمرکز، ناکارآمدی، بدخلقی، ها، اختلالات دیداری، اضطراب و فشارروانی در انسانها می شود. به نظر می رسد طراحی و رنگ آمیزی محیط های آموزشی، بخصوص در مقاطع تحصیلی، از اهمیت خاصی برخوردار است، ولی بنا به تحقیقاتی در این زمینه آنچه تاکنون در این راستا انجام شده و هر نوع اقدامی که از سوی مجربیان و طراحان آموزشی در جهت استفاده از رنگهای مطلوب و مناسب در کلاس های درسی صورت گرفته، اهداف مورد نظر را محقق نکرده است.

روانشناسی رنگ، محیط آموزشی، روانشناسی محیطی، معماری فضای آموزشی