بتول واعظ - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

تحلیل اسلوب خطاب در هر متنی، موضوعی جدید و شایسته ی پژوهش است. مقصود از اسلوب خطاب، شیوه ها و شگردهاییاست که گوینده/راوی، مخاطبان و شخصیت های متن را از طریق آنها مورد خطاب قرار میدهد و با آنها گفتگو می کند. خطاب در اینجااعم از خطاب مستقیم و رودرروی با مخاطب است، بلکه هر نوع شیوه ی روی آوری به شخصیت ها و مخاطبان درون متنی و برون متنی را دربر می گیرد. این پژوهش، شیوه ها و شگردهای خطاب را در شعر حافظ تحلیل می کند؛ یعنی بازکاوی این موضوع که در شعر حافظ،مخاطبان و شخصیت های مختلف به چه طریقی مورد خطاب قرار می گیرند و شاعر با هر کدام از چه فاصله و جایگاهی سخن می راند. برایاین منظور ابتدا درباره ی انواع مخاطب در شعر حافظ با توجه به مقام فکری و اجتماعی آنها بحث کرده، سپس شگردها و تکنیکهایهنری شاعر را در خطاب به این مخاطبان با در نظر داشتن اندیشه ی شعری او توصیف و تحلیل نموده ایم.

حافظ، متن، راوی، مخاطب، اسلوب خطاب و بیان