داود ملک زاده - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

بارزترین خصوصیت زبانی شعر خاقانی، پیچیدگی و دشواری آن است به طوری که فهم بسیاری از ابیات، بدون مراجعه به فرهنگلغات و شرح و توضیحات، برای خواننده مشکل ایجاد می کند. در نگاه اول این خصوصیات از ارزش شعر میکاهد چون مخل جزالت وفصاحت، و همچنین مانعی در جهت رسیدن به معنای کلام است از طرفی عدهای بر این عقیده اند که این شیوه ی نوشتن، باعث تعالیجایگاه شاعر است. با این وصف و در یک جمع بندی کلی و به اقرار بسیاری از کسانی که حتا فراتر از یک مخاطب عادی شعرند مثلدانشجویان زبان و ادبیات فارسی و حتی برخی اساتید روی خوشی به قصاید خاقانی نشان نمیدهند و آن را منحصر به کلاس های درسدانشگاه می دانند.دوره ای که خاقانی در آن به شعر می پرداخته، هنوز قالب «قصیده» رایج بوده و عمده صنعت شاعری وی در قصیده است. از یک طرف فضای دربار و مداحی، «قصیده» را طلب می کند از طرف دیگر شاید خاقانی خود احساس می کند که توانایی وی که در قصیدهبیشتر می تواند او را به مقاصدش رهنمون سازد. با این حال، خاقانی غزل های بسیار لطیف و درخشانی دارد که برخلاف قصایدش،زبانی نرم و بیانی گیرا، و از طرفی، محتوایی همه فهم و روشن دارد. او در غزلیاتش شاعریست خوش مشرب که روی دیگر خاقانی عبوس وجدی و قصیده سرای عصا قورت داده است که به نظر می رسد مورد غفلت واقع شده است. غزلیاتی که گاه رد پای بزرگان شعر در آن قابلمشاهده است. در این مقاله سعی شده است تا ضمن بررسی زبان و بیان دشوار خاقانی در قصایدش، به هنرنمایی های او در غزلیاتشبپردازیم و نیمه پنهان وی را بیشتر نمایان سازیم؛ تا هم مخاطبان خاص و هم مخاطبان عامش، توجه تازه و ویژه ای به غزل های اینشاعر توانمند زبان و ادب فارسی داشته باشند.

خاقانی، قصیده، غزل، دشوارینویسی