محمد محمودی - دانشیار گروه فیزیک دانشگاه زنجان، زنجان

در سالهای اخیر انتشار پالس های نوری در محیط های پاشنده مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است . لرد رایله (Lord Rayleigh) برای اولین بار موضوع بزرگتر بودن سرعت گروه در محیط رااز سرعت فاز مطرح کردن د [ 1] و سپس سامرفلد (Sommerfeld) و بریلوین (Brillouin) توصیف کاملی از انتشار پالس نوری در محیط های پاشند ه ای که به وسیله مدل لورنتز توصیف می شدند، ارایه کردند و در آن نشان دادند که پاشندگی غیرنرمال (Anomalous Dispersion) همیشه در ناحیه با جذب بالا اتفاق می افتد[ 2]. همچنین نشان دادند، با وجود اینکه سرعت گروه در ناحیه غیر نرمال بالاتر از سرعت نور در خلاء است ،(Superluminal light propagation) ، سرعت علامت کوچکتر از c باقی می ماند و اطلاعات نمی تواند با سرعت بالاتر از c منتقل شود و بنابراین سرعت گروه بالاتر از سرعت c .[ منافاتی با نظریه نسبیت ندارد بررسی سرعتهای گروه بالاتر از c میتواند در توسعه کامپیوترهای کوانتومی، کلیدهای اپتیکی سریع و سیستم های ارتباطات ،.مفید باشد (4) امروزه معلوم شده است که خواص پاشندگی محیط قادر است سرعت گروه پالس نوری را در محیط های پاشنده تغییر دهد . از طرفی میدان های همدوس و ناهمدوس، خواص پاشندگی محیط را تحت تاثیر قرار می دهند. بنابراین به نظر می رسد با کنترل خواص اپتیکی مواد به توسط اعمال میدان های لیزری می توان به جذب و پاشندگی دلخواه دست یافت. تغییر و کنترل خواص جذب و پاشندگی محیط توسط میدان های لیزری باعث معرفی پدیده های جالبی مانند تله اندازی همدوس جمعیت (Coherent Population Trapping) ، شفافیت القایی الکترومغناطیسی (Electromagnetically،Induced Transparency) لیزرهای بدون وارونی جمعیت (Lasing Without Inversion) ، نور بسیار کند (Ultraslow light) و نور تند (Fast Light) شده است که همدوسی اتمی پایه و اساس این پدیده هااست. در این سخنرانی توضیح داده خواهد شد که چگونه می توان با تغیر همدوسی اتمی به سرع تهای گروه حتی بالاتر از c در محیط های پاشنده دست یافت و همچنین کارهای پژوهشی اخیر گروه اپتیک کوانتومی دانشگاه زنجان در این زمینه که با همکاری مرکز پژوهشی فیزیک کاربردی دانشگاه تبریز انجام شده است ، به اختصار ارایه خواهد شد(5-&)