منصوره حاجی هادیان - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

چنگ از جمله سازهایی است که شاعران تصاویر گوناگونی از آن ارائه داده اند. برخی به اجزاء آن یعنی زلف و شکم و سر و رگ توجه داشته اند و برخی صفات و ویژگی هایی چون خمیده بودن، زار و نزار بودن، بی خبربودن و تسلیم بودن را بدان نسبت داده اند. علاوه بر این موارد، شاعران به نغمه ها و آواهای مختلف برآمده از چنگ اشاره داشته اند و نغمه زیر و بم یا طرب انگیز و حزن انگیز آن را وصف کرده اند. در این جستار ابتدا به بررسی پیشینه این ساز می پردازیم و قدمت و هویت آن را در تمدن های باستان و ایران می کاویم. سپس نگرش شاعران برجسته زبان فارسی (انوری، خاقانی، عطار، مولانا، سعدی و حافظ) را در ارتباط با این ساز تحلیل و تفسیر می کنیم و بازتاب آن را در ادبیات عرفانی مورد نقد و بررسی قرار می دهیم.

موسیقی، چنگ، شعر فارسی، متون عرفانی