محمد نکویی مهر - عضو هیأت علمی بخش آبخیزداری، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران

مقادیر ناچیز بارندگی در کشور ایران به همراه پراکنش نامناسب آن موجب گشته تا کمبود آب مانع اصلی توسعه قلمداد گردد. در چنین مناطقی استفاده از روش های ساده، کم هزینه و با کارایی بالا جهت استحصال آب باران می تواند بسیار موثر و راهگشا باشد. این تحقیق به منظور بررسی استفاده از سامانه های کوچک مقیاس آبگیر باران در جهت توسعه باغات دامنه ای در شرایط بحران آب به اجرا در آمده است. برای انجام این تحقیق، پنج تیمار سامانه آبگیر شامل: جمع آوری سنگریزه و پوشش گیاهی سطح سامانه با و بدون فیلتر سنگریزه ای، سطح عایق با و بدون فیلتر سنگریزه ای و پوشش طبیعی زمین به همراه سه رقم بادام ( ربیع، مامایی و شاهرود 21 ) در 5 تکرار به کار برده شد. بر این اساس با استفاده از روش های ذخیره رطوبت خاک زیر سطحی، اقدام به کاشت نهال بادام در عرصه ای با شیب 20 % گردید. نتایج مقایسه شاخص های گیاهی نشان داد که میانگین قطر یقه، ارتفاع درخت، سطح تاج و پوشش، عملکرد میوه و درصد زنده مانی در تیمار شاهد ( پوشش طبیعی ) از بقیه تیمارها کمتر و به ترتیب در تیمارهای جمع آوری پوشش بدون فیلتر، جمع آوری پوشش با فیلتر، عایق بدون فیلتر و عایق با فیلتر افزایش پیدا می کند. میزان عملکرد ( میوه دهی ) در تیمار عایق با فیلتر، 337 درصد بیشتر از تیمار شاهد بوده است. به عبارت دیگر عملکرد محصول در این تیمار بیش از 3 برابر زمین طبیعی افزایش نشان داد. بنابراین به کارگیری سامانه آبگیر عایق، نقش مهمی در استحصال آب باران و جمع آوری حجم آب کافی در جهت تأمین رطوبت مورد نیاز درختان مثمر در محل استقرار آن ها ایفا نموده و موجب افزایش محصول در باغات در اراضی شیبدار می گردد.

استحصال آب، آبخیزداری، خشکسالی، کشت دیم، باغات دامنه ای