پوریا دربند یوردشاهی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری،موسسه آموزش عالی آفاق ارومیه

رابطه ی میان معماری و هنر از ابتدا بسیار عمیق بوده و تاثیر مسایل دینی بر هنر و معماری نیز همواره در طول تاریخ مشهود بوده است . تجلی ویژگی های دین مبین اسلام در معماری اسلامی و هنرهای به کار گرفته شده در آن بیانگر تاثیر عمیق و گسترده ی اسلام بر معماری و هنر در نقاط مختلف جهان است . با پذیرش اسلام از سوی مردم ایران . معماری این سرزمین نیز دچار تغییر و تحولاتی شد . معماری جدید جامعه با بهره گیری از معماری و هنر کهن ایران شکلی نو به خود گرفت . نمونه ی شاخص در این مورد به وجود آمدن عبادتگاه های مسمانان در قلمرو اسلام تحت عنوان مسجد بود . مسجد به عنوان یک بنای دینی همواره نمایانگر ویژگی های دین اسلام بوده است . در این مقاله به بررسی پیوند میان دین اسلام و معماری مساجد (به خصوص مساجد چهار ایوانی) پرداخته شده است . این بررسی با رویکرد معناگرای فلسفه ی اشراق که خود ریشه در تاریخ و فرهنگ ایران دارد صورت گرفته است زیرا فلسفه ی اشراق تاثیر فرهنگ معنوی و هنر و معماری ایران باستان بر دوره های بعد را نادیده نمی گیرد . تحلیل و بررسی معماری مساجد در این مقاله با تکیه بر اسناد و مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است . هریک از عناصر معماری (مناره ایوان حیاط گنبد و محراب) به بیان بخشی از عالم مثل می پردازد که تصویر سفر روح انسان است به سوی خالق خود . این سفر با شنیدن صدای اذان از مناره های مساجد شروع می شود و در نهایت به عبادت در حضور خدای متعال در زیر گنبد و رو به محراب می انجامد .

مسجد و اشراق و عالم مثل , معماری قدسی , معماری ایران