فاطمه اکبری - استادیار دانشگاه هنر اسلامی تبریز، ایران

محوریت این مقاله بر تبیین مسئله بنیان های تحقق نقش و ترکیب بندی در ساختار طراحی قالی بنا بر مهمترین اصل اسلام «توحید» است. اهمیت کعبه (بیت الله) در فضاسازی و کیفیت نقوش قالی هدف مهم این نوشتار بوده است. این مقاله با استفاده از روشهای توصیفی و تحلیلی انجام و سپس با استفاده از روشهای قیاس و استقرایی به مطالعه دیدگاه ها و جوانب مختلف هنر فرش پرداخته است. این نوشتار دو نکته ی مهم تناظر میان صور تجریدی فرش با عرش الهی و جلوه صورت رمزی قبله در فرش را مورد توجه قرار می دهد. از مهمترین یافته های این مقاله می توان به اهمیت قبله در ساختار طراحی و نقش مایه های فرش اشاره نمود. تجلی بینش توحیدی در هنر فرش، موجب پدید آمدن نقوش تجریدی و نیز اهمیت هندسه کیفی ترنج در نسبت با کعبه (مرکز عالم) می گردد. محور طولی کعبه بیانگر صورت مثالی عرش است و محور عرضی آن در نسبت با جهت مندی و شرافت بخشی مراتب عالم ارض قرار دارد.

عرش الهی، عالم مثال، هنر اسلامی- ترنج- فرش