محمود زراعت پیشه - استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه بیرجند

تمرکز این مقاله بر ریشه های تلاش بر پیوند فلسفه و تصوف در دو جریان فکری اشراق )سهروردی( و عرفان )ابن عربی( به عنوان دو جریان تاثیرگذار بر فلسفه اسلامی است. در این زمینه بر غزالی و علایق صوفیانه وی تاکید شده است. روی آوردنغزالی که دوران طفولیت را در دامان تصوف سپری کرده است، به علوم مختلف که به نحوی روی گردانی از تصوف تلقی می شود و سپس روی گردانی از آن علوم و بازگشت به تصوف نشان گر این است که غزالی نه تصوف به معنایی عاری ازتوجهات نظری را بر می تابد و نه فلسفه عاری از هرگونه سیر و سلوک را. چنین به نظر می رسد که همین عملکرد دو جانبهاز سوی او، دو جریان متفاوت در رفع مشکل فلسفه و تصوف را رقم زده است که در یکی شاهد تفلسفی صوفیانه )اشراق سهروردی( و در دیگری شاهد تصوفی فیلسوفانه )عرفان ابن عربی( هستیم؛ جریان هایی که نقطه تلاقی آن ها حکمت متعالیه است.

غزالی، سهروردی، ابن عربی، تصوف، عرفان، فلسفه