مرجان شفیع زاده - دانشجوی دکتری برنامه ریزی محیط زیست پردیس البرز دانشگاه تهران
محمدعلی زارع چاهوکی - استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

حضور فعالانه جوامع محلی و استفاده از دانش بومی آنها، که بطور ارادی و اختیاری و با رعایت حق انتخاب صورت می گیرد می تواند ما را به استفاده موثر و بهره برداری بهینه از منابع موجود مطمین سازد. در شرایط طبیعی و واقعی مشارکت جوامع محلی و استفاده از دانش بومی به معنای شرکت داوطلبانه بهره برداران و در اختیار گذاردن وقت، انرژی، دانش و منابع مالی آنها در برنامه های مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست می باشد. زمانی مدیریت منابع طبیعی و برنامه ریزی محیط زیست موفق خواهد بود که هم براساس خواست مردم تدوین شده باشد و هم مردم در اجرای آن مشارکت داده شوند، در این صورت قرار نیست که دولت به تنهایی عهده دار مدیریت منابع طبیعی و برنامه ریزی محیط زیست باشد بلکه باید مردم نیز در تصمیم گیری و اجرا سهیم باشند. در این راستا مردم بخوبی قادرند دلایل و راه حلهای مشکلات اجتماعی و اقتصادی خود را بشناسند و با اتکاء به نیروی انسانی خود و داشتن دیگر ابزارها زمینه لازم برای راه اندازی یک مدیریت منابع طبیعی و برنامه ریزی محیط زیست پایدار را فراهم آورند و نهایتا روند حرکت به سوی برنامه ریزی موفق را هموار نمایند. در صورتی که برنامه ریزی محیط زیست با مشارکت جوامع محلی و استفاده از توانمندی و دانش بومی آنها انجام شود برنامه ها مبتنی بر واقعیت بوده و متناسب با شرایط محیطی، اجتماعی و اقتصادی منطقه خواهد بود. در زمان اجرا نیز جوامع محلی برای اجرای برنامه مشارکت فعال داشته و موجب کاهش هزینه ها و پایداری نتایج برنامه ها خواهد شد.

دانش بومی، جوامع محلی، برنامه ریزی محیط زیست، مشارکت مردمی