پرویز فتاحی - استادیار گروه مهندسی صنایع، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
حسن سرحدی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی سیستم های اقتصادی- اجتماعی، دانشگاه بوع
عباس پورفتحی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی سیستم های اقتصادی- اجتماعی، دانشگاه بوع

مسائل تحلیل موقعیت که به طور کلی به تحلیل موقعیت تسهیلات از قبیل تسهیلات خدمات عمومی، ایستگاه های انتقال نیرو، سوییچ های شبکه مخابرات، و ... می پردازد یکی از حوزه ای گسترده و پر کاربرد از تحقیق در عملیات را تشکیل می دهند. با این وجود این دسته از مسائل بدلیل تاثیر آنها بر میزان استفاده و بهره وری منابع مورد توجه زیاد مدیران اکثر سازمان های خدماتی، صنعتی و ... می باشد. یکی از معروفترین مسائل در این حوزه، مساله P نقطه واسطه یا PMP است که روش های متعدد قطعی و غیر قطعی (ابتکاری و فرا ابتکاری) در حل آن پیشنهاد شده اند. مساله PMP یا P نقطه واسطه، به دسته بزرگی از مسائل جانمایی و تخصیص تحت عنوان حداقل سازی مجموع تعلق دارد. در این مساله از بین نقاط ممکن برای ارائه خدمات، نقاطی به عنوان واسطه انتخاب می شوند به طوریکه مجموع فواصل بین نقاط واسطه و نقاط تقاضا حداقل شده و تمام تقاضاها برآورده شوند. به دلیل پیچیدگی بالای مساله، در این مقاله، پس از ارائه مدل سازی مساله برپایه گراف و برنامه ریزی عدد صحیح، الگوریتم جدیدی بر اساس روش فرا ابتکاری اجتماع مورچگان در حل این مساله پیشنهاد می شود. مقایسه نتایج حاصل از الگوریتم پیشنهادی در حل مسائل PMP موجود در کتابخانه تحقیق در عملیات با جواب های بهینه حاصل از روش قطعی، نشان دهنده کیفیت بالای این جواب ها و قابلیت های فراوان الگوریتم پیشنهادی است.

مسائل تحلیل موقعیت، مساله P-Median، روش های فرا ابتکاری، اجتماع مورچگان