هانیه پورجواد - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا راشکی - استادیار دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
محسن حسین علی زاده - استادیار دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

باد یکی از عوامل مهم فرسایش خاک در مناطق خشک و نیمهخشک محسوب میشود که به دلیل محدودیت پوشش گیاهی در این نواحی، قادر است ذرات قابل انتقال خاک را با خود حمل نموده و منجر به فرسایش بادی گردد. از اینرو، احیاء پوشش گیاهی در بسیاری از پروژههای کنترل و مقابله با فرسایش بادی، جزو مهمترین راهکارهای پیشنهادی در این مناطق میباشد و بنابراین پژوهش پیرامون ویژگیهای تاثیرگذار پوشش گیاهی بر کنترل فرسایش بادی ضروری بهنظر میرسد. هدف از انجام پژوهش حاضر نیز مطالعه چگونگی رفتار گیاهان و میزان اثرگذاری تراکم و ابعاد مختلف آنها برسرعت باد و در نتیجه انتقال ذرات خاک است. بدین منظور دو سایت 11*10 متر شامل تراکم و ابعاد گوناگون پوشش گیاهی انتخاب گردید و با انجام شبکهبندی و استفاده از پینهای مدرج (پیکه کوبی) میزان فرسایش و رسوب بادی در بازههای زمانی معین طی تابستان سال 1394در شهرستان سبزوار که از مناطق فعال فرسایش بادی میباشد؛ اندازهگیری گردید. سپس با کمک نرم افزار GIS ،قراردادن نقشه پلی گنی موقعیت پوششهای گیاهی بر نقشه فرسایش و رسوب بادی حاصل از پینهای مدرج و با در نظر گرفتن ابعاد هرگیاه اقدام به بررسی و تجزیه تحلیل رفتار پوششهای گیاهی گوناگون در برابر انتقال ذرات خاک گردید. در نهایت نتایج به صورت کمی نشان داد؛ پوشش گیاهی به عنوان یک عضو مهم پتانسیل لازم برای ایفای نقشی اصلی در حفظ خاک و کاهش یا جلوگیری از فرسایش را دارد و میزان تاثیرگذاری آن بر فرسایش بادی تابع ویژگیهایی نظیر نوع گیاه، تراکم، ارتفاع، مرحله رشد و جهت قرارگیری نسبت به باد غالب میباشد. به گونهایکه تراکم و تعداد بالای پوششهای گیاهی با ابعاد متوسط در یک محدوده نسبت تراکم و تعداد کمتر پوشش های گیاهی ولی با ارتفاع بیشتر، میزان و فاصلهی بیشتری از ناحیه پشتی خود را در برابر فرسایش بادی مصون میدارند.

فرسایش بادی، پوشش گیاهی، مناطق خشک، خراسان رضوی، سبزوار